Γράφει ο Κωνσταντίνος Φυτιρής, Υποναύαρχος ε.α

Η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο προκάλεσε σοβαρές γεωπολιτικές και οικονομικές αναταράξεις στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο. Από τις εμπορικές σχέσεις μέχρι την ασφάλεια και την ενεργειακή εξάρτηση, η Ε.Ε. βρίσκεται ξανά μπροστά σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Για 70 χρόνια από το τέλος του ΒΠΠ μέχρι σήμερα παραμένει θεατής των παγκόσμιων εξελίξεων και της κυριαρχίας των ΗΠΑ, Ρωσίας και Κϊνας. Μετά την εκλογή Τραμπ και τις εξαγγελίες του η Ευρώπη δείχνει να αφυπνίζεται και καταβάλλονται από τους ηγέτες της Ε.Ε προσπάθειες για να χαραχθεί το συντομότερο μια στρατηγική αυτονομίας. Μπορεί ο Τράμπ να εκστομίζει υπερβολές από τη Γροιλλανδία μέχρι την Γάζα και την Ουκρανία όμως μιλά από θέση ισχύος και πετυχαίνει αυτά που θέλει όπως έπραξε με την διώρυγα του Παναμά και ανάγκασε την κυβέρνηση του Παναμά να εκδιώξει ουσιαστικά τους Κινέζους.

Η κυριότερη επίπτωση στην Ευρώπη είναι η εξάπλωση του αισθήματος ανασφάλειας στις Ευρωπαϊκές χώρες από την πρόθεση του Τραμπ να μειώσει τις δυνάμεις και την συνεισφορά των ΗΠΑ στο σύστημα ασφάλειας της Ευρώπης έναντι της απειλής από την Ρωσία. Αυτή όμως η δυσμενής εξέλιξη μπορεί να μετατραπεί σε ευκαιρία για την Ευρώπη για εξασφάλιση της πολυπόθητης στρατηγικής αυτονομίας, ενεργειακής αυτάρκειας, οικονομικής ευημερίας και στρατιωτικής ισχύος έναντι οποιασδήποτε απειλής από όπου και εάν προέρχεται. Οι δημόσιες εξαγγελίες και πράξεις του Τραμπ έφεραν ήδη μεγάλες αλλαγές και αναθεωρήσεις στην παγκόσμια γεωπολιτική σκακιέρα αλλά δεν αποκλείεται όλη αυτή η αλαζονική πολιτική του Τραμπ να απομονώσει τις ΗΠΑ και να μετατραπεί σε μπούμεραγκ για τον Τραμπ και τις ΗΠΑ. Η Ευρώπη προς το παρόν βρίσκεται σε αναβρασμό και σύγχυση αλλά μπορεί και έχει την ικανότητα να δράσει στους παρακάτω τομείς και να μετατρέψει προς όφελος της την κρίση λόγω Ουκρανίας και Τραμπ.

1. Οικονομική Αυτονομία και Ανθεκτικότητα

Ο Τραμπ έχει δείξει ότι επιδιώκει την εφαρμογή των πολιτικών του μέσω οικονομικών κυρώσεων, δασμών και απειλών διαταράσσοντας το παγκόσμιο εμπόριο προς όφελος των ΗΠΑ. Η Ευρώπη δεν έχει άλλη επιλογή από την κωδικοποίηση μέτρων αντίδρασης σε οποιοδήποτε εμπορικό πόλεμο και να ενισχύσει την οικονομική της ανθεκτικότητα με επιβολή ανάλογων δασμών σε αμερικανικά προϊόντα όσο οι ΗΠΑ συνεχίζουν να θέτουν δασμούς στις ευρωπαϊκές εξαγωγές. Υπάρχει πεδίο δράσης για νέες εμπορικές συμμαχίες της Ευρώπης με χώρες μεγάλου πληθυσμού όπως με Ινδία, Βραζιλία, Ιαπωνία, Καναδά και Ασιατικές χώρες ώστε να μειωθεί η εξάρτηση από τις ΗΠΑ.

2. Τομέας Ψηφιακής & Τεχνολογικής Κυριαρχίας

Οι ΗΠΑ κυριαρχούν στον τομέα υψηλής τεχνολογίας όμως η Ευρώπη έχει την δυνατότητα να εξασφαλίσει αυτονομία με προώθηση των Ευρωπαϊκών πλατφόρμων για μείωση της εξάρτησης από τις αμερικανικές μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες (Big Tech.) Επιβάλλεται δε να εφαρμοστούν αυστηρότεροι Ευρωπαϊκοί κανονισμοί στην προστασία δεδομένων, ώστε αμερικανικές εταιρείες να μην εκμεταλλεύονται Ευρωπαίκές πληροφορίες σε διάφορους κρίσιμους τομείς.

3. Ενεργειακή Ανεξαρτησία

Μετά την απεξάρτηση από το Ρωσικό αέριο επιβάλλεται η επιτάχυνση της ανάπτυξης Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) σε όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες και ειδικά της Μεσογείου με ταυτόχρονη εγκατάσταση συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας για να μειωθεί η εξάρτηση από το αμερικανικό LNG. Παράλληλα απαιτείται και αύξηση Στρατηγικών ενεργειακών αποθεμάτων με συμφωνίες με χώρες παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου για αντιμετώπιση ενεργειακών κρίσεων. Σε αυτό τον τομέα η Κυπριακή Δημοκρατία μπορεί να διαδραματήσει σημαντικό ρόλο με την αξιοποίηση των υδρογονανθράκων στην ΑΟΖ της.

4. Ευρωπαϊκή Άμυνα & Ασφάλεια

Ο Τραμπ απειλεί να μειώσει την συνεισφορά στο ΝΑΤΟ εάν οι Ευρωπαϊκές χώρες μέλη του ΝΑΤΟ δεν αυξήσουν το ποσοστό δαπανών τους για στρατιωτικούς εξοπλισμούς και εκφράζει δε και την απαίτηση τα συμβόλαια να δίνονται σε μεγάλο ποσοστό σε αμερικανικές εταιρείες. Μια πρόσφατη δήλωση του Ντόναλντ Τουσκ Πρωθυπουργού της Πολωνίας είναι χαρακτηριστική και υποδηλώνει την λάθος κατεύθυνση που ακολουθεί η Ευρώπη μετά τον 2^ο Παγκόσμιο πόλεμο: Ανέφερε συγκεκριμένα: « Η Ευρώπη με 500 εκατ πληθυσμό αναμένει από τις ΗΠΑ των 300 εκατ να την προστατέψει από την Ρωσία των 140 εκατ» Ήρθε λοιπόν η ώρα για Αυτονομία στην Άμυνα της Ευρώπης από την ίδια την Ευρώπη. Για να είναι αυτό εφικτό θα πρέπει στα θέματα ασφάλειας να υπάρξει ευέλικτη διαδικασία λήψης αποφάσεων Ασφάλειας και Άμυνας και δημιουργία μόνιμων Ενόπλων Ευρωπαϊκών Δυνάμεων με αναλογική συμμετοχή. Εάν προσθέσουμε αριθμητικά τις Εθνικές Ένοπλες Δυνάμεις των Ευρωπαϊκών κρατών μελών το μέγεθος τους είναι στις 5 πρώτες θέσεις παγκόσμια. Όμως είναι κάτω από τον Εθνικό έλεγχο των κρατών και είναι στην ευχέρεια των κρατών να συμμετάσχουν σε Ευρωπαϊκή δύναμη ασφαλείας.

Η «Ενωμένη» Ευρώπη στον τομέα της ασφάλειας της Ευρώπης παραμένει προς το παρόν στα χαρτιά και την θεωρία. Μετά τις εξελίξεις στην Ουκρανία, Μέση Ανατολή και τις πολιτικές του Τραμπ η Ευρώπη δεν έχει άλλη επιλογή από την δημιουργία του Κοινού Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας για ανάπτυξη τεχνολογιών και εξοπλιστικών προγραμμάτων για εξοπλισμό ενός κοινού Ευρωπαϊκού Στρατού με κανονισμούς λειτουργίας όπως το ΝΑΤΟ. Δηλ «Η οποιαδήποτε επιθετική ενέργεια εναντίον Ευρωπαϊκού κράτους θα αντιμετωπίζεται από τον Ευρωπαϊκό Στρατό ο οποίος θα έχει ενιαία εκπαίδευση και θα έχει ισχυρές δυνάμεις στις κρίσιμες περιοχές κινδύνου των Ευρωπαϊκων συνόρων. Πολύ δύσκολο το εγχείρημα γιατί οι βαθιές ιστορικές καταβολές και παραδόσεις των κρατών της γηραιάς Ηπείρου είναι πολύ ισχυρές για να παραμεριστούν ακόμα και μπροστά στον κίνδυνο διάλυσης της και αποτελούν τον μεγαλύτερο εχθρό του εκσυγχρονισμού και της επιβίωσης της. Αντίθετα οι ΗΠΑ που αποτελούν πραγματική Ομοσπονδία με ενιαία εξωτερική πολιτική και ενιαίες Ένοπλες Δυνάμεις υπό ενιαία Διοίκηση, κυριαρχούν στην Παγκόσμια σκηνή τα τελευταία 80 χρόνια.

Μια πραγματικά Ενωμένη Ευρώπη, που θα έχει την ικανότητα να προστατεύει μόνη της, με τις δικές της Ένοπλες Ευρωπαϊκές Δυνάμεις τα εξωτερικά της σύνορα, θα είναι σωτήρια και για την Κυπριακή Δημοκρατία που εδώ και 50 χρόνια συνεχίζει να νιώθει την απειλή της Τουρκίας ακόμα και για τις ελεύθερες περιοχές…