Γράφει ο Ταμέρ Τσιλινγκίρ, Pontos Gercek

Στην Τουρκία, η δημοκρατία είναι ένα θέμα που συζητιέται συνεχώς. Όμως, αυτό δεν οφείλεται στην επιθυμία να βελτιωθεί ή σε έναν ιδιαίτερα υψηλό πνευματικό διάλογο, αλλά στην απουσία της. Αυτό ισχύει από το 1923 μέχρι σήμερα.

Το Ζήτημα της Επιβίωσης του Κράτους και τα Θύματα της Δημοκρατίας

Η έννοια της δημοκρατίας στην Τουρκία δεν είναι σταθερή. Ορίζεται διαφορετικά ανάλογα με την εποχή και την κοινωνική ομάδα.

Για κοινότητες που βρίσκονται εκτός του κρατικού μηχανισμού – Ρωμιοί, Λαζοί, Κούρδοι, Αρμένιοι, Ασσύριοι, Αλεβίτες, φεμινίστριες, ΛΟΑΤΚΙ άτομα – η δημοκρατία δεν υπήρξε ποτέ πραγματικά. Για αυτές τις ομάδες, η ανεξαρτησία, η ελευθερία και η αυτοδιάθεση δεν θεωρούνται μέρος της δημοκρατίας.

Η δυνατότητα να ζήσουν σύμφωνα με την ταυτότητα και την πίστη τους εξαρτάται πάντα από την ανοχή της εκάστοτε κυβέρνησης. Αυτή η «ελευθερία» μπορεί να αλλάζει με τον χρόνο, αλλά έχει πάντα τα όριά της.

Αυτό που καθορίζει τα πάντα είναι η «επιβίωση του κράτους».

Η Ιστορία των Πραξικοπημάτων

Αν εξετάσουμε την ιστορία της Τουρκικής Δημοκρατίας, δεν βρίσκουμε μια ιστορία δημοκρατίας, αλλά μια ιστορία πραξικοπημάτων.

Ακόμη και όταν αυτά δεν έγιναν από στρατιωτικά καθεστώτα, κάθε εκλογική διαδικασία λειτούργησε σαν μια επιβεβλημένη επιλογή. Οι πολίτες δεν επέλεγαν πραγματικά, αλλά καλούνταν να διαλέξουν ανάμεσα σε περιορισμένες, προδιαγεγραμμένες επιλογές.

Η Ψεύτικη Δημοκρατία

Κατά καιρούς, οι πολιτικοί χρησιμοποιούν τη δημοκρατία ως όπλο στον αγώνα για εξουσία. Στις περιόδους αυτές, προσεταιρίζονται τις ομάδες που ποτέ δεν είχαν δικαιώματα, ώστε να παραμείνουν ή να ανέλθουν στην εξουσία. Αυτές είναι οι στιγμές που η ανάγκη για δημοκρατία διακηρύσσεται πιο έντονα.

Ωστόσο, η τουρκική ιστορία δείχνει ότι με κάθε αλλαγή κυβέρνησης, αυτές οι υποσχέσεις ξεχνιούνται. Δημοκρατία, δικαιοσύνη και κράτος δικαίου μπαίνουν στο περιθώριο.

«Κάτω η Τυραννία, Ζήτω η Ελευθερία!»

Το 1908, η επανάσταση των Νεότουρκων έγινε με συνθήματα «Κάτω η τυραννία, ζήτω η ελευθερία!» και «Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφοσύνη».

Αυτά τα συνθήματα προσέλκυσαν την υποστήριξη των Ρωμιών και των Αρμενίων, που πίστεψαν σε ένα νέο, ελεύθερο καθεστώς.

Όμως, μέσα σε λιγότερο από 10 χρόνια, υπέστησαν γενοκτονία, ενώ οι υπόλοιπες μειονότητες και μη προνομιούχες κοινωνικές ομάδες συνέχισαν να είναι θύματα της νέας εξουσίας.

«Αρκετά! Ο Λόγος στον Λαό»

Το 1950, το Δημοκρατικό Κόμμα ανέλαβε την εξουσία με το σύνθημα «Αρκετά! Ο λόγος στον λαό» και υποσχέθηκε ελευθερία, δικαιοσύνη και δημοκρατία.

Ακόμα και Αρμένιοι βουλευτές συμμετείχαν στο κόμμα. Όμως, το 1955, τα γεγονότα της 6-7 Σεπτεμβρίου, η λογοκρισία και οι διώξεις απέδειξαν ότι και αυτή η κυβέρνηση στόχευε τις μειονότητες και τις κοινωνικές ομάδες εκτός των ελίτ.

Αριστερή και Δεξιά Δημοκρατία

Στην Τουρκία, η δημοκρατία δεν ισχύει για όλους, αλλά εξαρτάται από την ιδεολογική ταυτότητα των κυβερνήσεων.

Οι αριστερές κυβερνήσεις προσφέρουν δικαιώματα στους αριστερούς, ενώ οι δεξιές κυβερνήσεις στηρίζουν τους δεξιούς επιχειρηματίες και εργαζομένους.

Οι καταπιεσμένες ομάδες που ανέφερα παραπάνω δεν έχουν καμία προστασία. Αν θέλουν να επιβιώσουν, πρέπει να εγκαταλείψουν την ταυτότητά τους και να υποταχθούν είτε στην εξουσία είτε στην κυρίαρχη αντιπολίτευση.

Το Πραξικόπημα του 2025

Τους τελευταίους τρεις μήνες, οι πολιτικές εξελίξεις – οι δικαστικές διώξεις κατά του δημάρχου Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου, η ακύρωση του πτυχίου του, οι συλλήψεις – δείχνουν ότι η Τουρκία βρίσκεται ξανά μπροστά σε ένα πραξικόπημα.

Αυτή τη φορά, το κίνητρο δεν είναι καν η «επιβίωση του κράτους», αλλά η προσωπική επιβίωση του Ερντογάν.

Οι διορισμοί κυβερνητικών επιτρόπων στους δήμους, οι φυλακίσεις δημοσιογράφων και η καταστολή του αντιπολιτευόμενου Τύπου είναι μέρος αυτής της διαδικασίας.

Η δικαιοσύνη τώρα πλήττει ακόμα και το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP), γι’ αυτό και η αντιπολίτευση αρχίζει να διαμαρτύρεται.

Ωστόσο, το CHP δεν αντιτάχθηκε όταν οι Κούρδοι και οι σοσιαλιστές δέχονταν τις ίδιες επιθέσεις. Μέχρι πρόσφατα, το CHP θεωρούσε τους Κούρδους και τους σοσιαλιστές «τρομοκράτες» και αρνιόταν να αναγνωρίσει τις γενοκτονίες των Ρωμιών, των Αρμενίων και των Ασσυρίων.

Η Σταθερότητα των Ιδεολογιών της Εξουσίας

Κατά τη διάρκεια των 100 χρόνων της Τουρκικής Δημοκρατίας, σχεδόν όλες οι κυβερνήσεις διατήρησαν μια τουρκική εθνικιστική και σουνιτική μουσουλμανική ταυτότητα.

Η αντιπολίτευση, ακόμα και όταν διαφέρει, δεν αμφισβητεί αυτές τις δύο θεμελιώδεις γραμμές.

Είτε ακολουθούν την πολιτική των Νεότουρκων είτε του Αμπντούλ Χαμίτ, τόσο οι δεξιές όσο και οι αριστερές κυβερνήσεις στάθηκαν εχθρικές προς την εργατική τάξη και προστάτευσαν την αστική τάξη.

Ο Εκρέμ Ιμάμογλου ως Σύμβολο

Το σημερινός «θύμα» του καθεστώτος, Εκρέμ Ιμάμογλου, είναι εκπρόσωπος του CHP.
Είναι επίσης γνωστός για το ότι έχει δηλώσει πως είναι «εγγονός του Τοπάλ Οσμάν» – μια δήλωση που δείχνει ξεκάθαρα τη θέση του στην ιστορία και το σύστημα εξουσίας.