Για τον ισχυρότερο άνδρα του πλανήτη, τον Ντόναλντ Τραμπ, ο δρόμος προς μια νέα «χρυσή εποχή» περνά μέσα από μεγάλα, όμορφα εμπόδια που κρατούν έξω τα ξένα προϊόντα και τους ξένους ανθρώπους.

Η ιστορία όμως αποκαλύπτει ότι δεν ήταν ποτέ τα τείχη, αλλά τα ανοίγματα εκείνα που γεννούσαν μεγαλειώδεις αυτοκρατορίες και εποχές.

Αυτό υποστηρίεζι ο Σουηδός ιστορικός Johan Norberg στο νέο του βιβλίο Peak Human, που παρουσιαζει ο Economist. Το βιβλίο παρακολουθεί την άνοδο και την πτώση χρυσών εποχών ανά τους αιώνες – από την αρχαία Αθήνα μέχρι την Αγγλοσφαίρα, περνώντας από το χαλιφάτο των Αββασιδών.

Το κοινό νήμα ανάμεσα σε όλες; Οι κοινωνίες που ξεχώρισαν ήταν εκείνες που ήταν πιο ανοιχτές – στο εμπόριο, στους ξένους και στις ιδέες που προκαλούσαν τους ισχυρούς. Κάθε φορά που έκλειναν, έχαναν και τη λάμψη τους.

Το παράδειγμα της δυναστείας Σονγκ

Ένα εντυπωσιακό παράδειγμα είναι η δυναστεία των Σονγκ στην Κίνα (960–1279 μ.Χ.). Οι αυτοκράτορες της Σονγκ προτιμούν το κράτος δικαίου από τις αυθαίρετες διαταγές. Καθιερώνουν εξετάσεις αξιοκρατίας για τη στελέχωση της δημόσιας διοίκησης. Ο πρώτος αυτοκράτορας εγκαινιάζει μια ριζοσπαστική μεταρρύθμιση: σταματά να εκτελεί όσους αξιωματούχους διαφωνούν μαζί του.

Οι αγρότες αποκτούν δικαιώματα ιδιοκτησίας και ελευθερία μετακίνησης, με αποτέλεσμα να υπερδιπλασιαστεί η αγροτική παραγωγή και να στηριχθεί η άνθηση γιγάντιων πόλεων. Στον 12ο αιώνα, η πρωτεύουσα Καϊφένγκ έχει 65 φορές τον πληθυσμό του Λονδίνου.

Η εσωτερική ναυσιπλοΐα απογειώνει το εμπόριο, ενώ η διεθνής εμπορική δραστηριότητα ενισχύεται. Οι έμποροι εκδίδουν χαρτονόμισμα έξι αιώνες πριν τους Ευρωπαίους – και το κράτος το υιοθετεί. Η μεταφορά βαρέων χάλκινων νομισμάτων γίνεται παρελθόν.

Άνευ προηγουμένου ανταλλαγή ιδεών

«Οι ασφυκτικά γεμάτες πόλεις γίνονται σκηνικό για μια άνευ προηγουμένου ανταλλαγή ιδεών, προϊόντων και υπηρεσιών», γράφει ο Norberg. Τεχνίτες ανακαλύπτουν νέες βιομηχανικές διαδικασίες, όπως τη χρήση άνθρακα για τη μεταλλουργία. Η εφεύρεση κινητών τυπογραφικών στοιχείων επιτρέπει μαζική εκτύπωση φτηνών βιβλίων – τόσο φτηνών που ένας φιλόσοφος διαμαρτύρεται πως οι άνθρωποι θα σταματήσουν να αποστηθίζουν τα κλασικά κείμενα.

Μέχρι το 1200, η Κίνα της Σονγκ έχει την πλουσιότερη οικονομία του κόσμου, εμπορικό στόλο με «δυνατότητα να ανακαλύψει τον κόσμο» και μια κουλτούρα τεχνολογικής περιέργειας που θα μπορούσε να είχε προκαλέσει Βιομηχανική Επανάσταση αιώνες πριν την Ευρώπη.

Η πτώση των Μινγκ

Ώσπου φτάνουν οι Μογγόλοι. Η εικόνα του Τζένγκις Χαν και των αιμοσταγών επιδρομών του είναι ακριβής, αλλά η μογγολική δυναστεία φροντίζει να διατηρήσει τα τεχνολογικά θαύματα των προκατόχων της – έστω κι αν δεν προσθέτει πολλά. Η πραγματική εσωστρέφεια αρχίζει με τους αυτοκράτορες της δυναστείας των Μινγκ το 1368.

Η ελεύθερη μετακίνηση καταργείται. Η ελεύθερη εργασία αντικαθίσταται από καταναγκαστική. Το εξωτερικό εμπόριο τιμωρείται με θάνατο και η ναυπήγηση πλοίων απαγορεύεται. Νοσταλγώντας τις «παλιές καλές εποχές», ένας αυτοκράτορας γυρίζει τα πάντα 500 έτη πίσω.

Όσοι άνδρες συλλαμβάνονται με λάθος χτένισμα ευνουχίζονται – μαζί και οι κουρείς τους. Εξαιτίας αυτής της αντιδραστικής πολιτικής, τα εισοδήματα στην Κίνα μειώνονται στο μισό μεταξύ 1080 και 1400. Η χώρα ξαναβρίσκει τη δύναμή της μόλις ανοίγει και πάλι στον κόσμο, στον 20ό αιώνα.

Η οικονομικά φιλελεύθερη Αθήνα

Ορισμένες από τις χρυσές εποχές που περιγράφει ο Norberg είναι γνώριμες. Αλλά προσθέτει νέες λεπτομέρειες και αιχμηρά επιχειρήματα. Η αρχαία Αθήνα δεν ήταν μόνο το λίκνο της δημοκρατίας – ήταν, με τα δεδομένα της εποχής, εξαιρετικά φιλελεύθερη. Οι δασμοί ήταν μόλις 2%.

Οι ξένοι ήταν ευπρόσδεκτοι: ένας πρώην δούλος από τη Συρία γίνεται ένας από τους πλουσιότερους άνδρες της πόλης. Με βάση δείκτη του Fraser Institute, οι αρχαίοι Αθηναίοι απολάμβαναν περισσότερη οικονομική ελευθερία απ’ ό,τι οποιοδήποτε σύγχρονο κράτος – ξεπερνώντας οριακά το Χονγκ Κονγκ και τη Σιγκαπούρη. (Η ελευθερία αυτή δεν αφορούσε γυναίκες ή δούλους – περιορισμός κοινός σε όλες τις «χρυσές εποχές» προ του 20ού αιώνα.).

Η Ρώμη της γνώσης

Η Ρώμη αντλεί ισχύ καλλιεργώντας συμμαχίες και δίνοντας υπηκοότητα στους κατακτημένους λαούς. Διδάσκεται με πάθος από όσους καταβάλλει – Έλληνες δούλοι μαθαίνουν στα ρωμαϊκά παιδιά λογική, φιλοσοφία και θέατρο. Κατά την ακμή της, η Ρώμη διοικείται από ενιαίο νομικό σύστημα, οι αγορές είναι σχετικά ελεύθερες και 400.000 χιλιόμετρα δρόμων φέρνουν τα αγαθά από το πλοίο στη βίλα. Όπως έλεγε έκπληκτος ένας Έλληνας ρήτορας: για να δεις τα προϊόντα όλου του κόσμου, είτε γύρισε τον κόσμο είτε πήγαινε στη Ρώμη.

Ο αυτοκράτορας Αύγουστος εισάγει ενιαίο κεφαλικό φόρο και έναν ήπιο φόρο περιουσίας. Τα επιπλέον εισοδήματα από δουλειά και καινοτομία δεν φορολογούνται καθόλου. Δεν είναι έκπληξη που η Ρώμη του Αυγούστου φτάνει πλούτο αντίστοιχο με της Βρετανίας και της Γαλλίας 1.500 χρόνια αργότερα.

Τι φέρνει την παρακμή

Ο Μάικ Τζόνσον, πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ, πιστεύει ότι η Ρώμη κατέρρευσε λόγω «ανεξέλεγκτης ομοφυλοφιλικής συμπεριφοράς». Ο Norberg προσφέρει μια πιο πειστική εξήγηση. Η κακή τύχη – επιδημίες και επιδρομές – επιδεινώθηκε από κακές πολιτικές. Οι αυτοκράτορες, σε έλλειψη μετρητών, υποτιμούν το νόμισμα μειώνοντας την περιεκτικότητα σε ασήμι. Ακολουθεί ανεξέλεγκτος πληθωρισμός. Επιβάλλονται πλαφόν σε όλα, «από τα σανδάλια έως τα λιοντάρια». Το εμπόριο καταρρέει.

Η πνευματική ελευθερία αντικαθίσταται από το δόγμα. Πρώτα διώκονται οι Χριστιανοί, ύστερα οι ίδιοι διώκουν. Τελικά, η Ρώμη είναι πολύ αδύναμη για να αντέξει την επίθεση των βαρβάρων. Κάποιοι αναθεωρητές ισχυρίζονται ότι ο Μεσαίωνας δεν ήταν τόσο σκοτεινός – αλλά αρχαιολογικά ευρήματα, όπως η κατακόρυφη μείωση ναυαγίων εμπορικών πλοίων, δείχνουν πως πρόκειται για τη «μεγαλύτερη κοινωνική οπισθοδρόμηση στην ιστορία».

Οι μύθοι

Ο Norberg αποδομεί πολλούς δημοφιλείς μύθους, σημειώνει ο Economist. Οι φανατικοί του ISIS τιμούν το χαλιφάτο των Αββασιδών, αλλά θα αποστρέφονταν την ανεκτικότητά του. Η ιταλική Αναγέννηση, που εθνικιστές όπως ο Βίκτορ Όρμπαν επικαλούνται ως τεκμήριο ευρωπαϊκής και χριστιανικής υπεροχής, ξεκινά ως επανάσταση κατά της χριστιανικής ορθοδοξίας και μίμηση των παγανιστικών πολιτισμών.

Παρά τις δραματικές περιγραφές του Μπλέικ και του Ντίκενς, η Βιομηχανική Επανάσταση στη Βρετανία δεν ήταν κόλαση για τους εργάτες – σύμφωνα με ημερολόγια της εποχής, η μόνη ομάδα που παραπονιόταν σταθερά ήταν οι ποιητές και οι συγγραφείς.

Το σήμερα

Θα μπορούσε να υπάρξει πιο επίκαιρο ιστορικό βιβλίο; Από όλες τις χρυσές εποχές, η μεγαλύτερη είναι αυτή που ζούμε. Από τα 10.000 χρόνια προόδου στην ανθρώπινη ευημερία, το 50% έχει επιτευχθεί μετά το 1990. Η παγκοσμιοποίηση απογειώθηκε μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Σήμερα όμως υποχωρεί ραγδαία: ένας νέος πολυμερής εμπορικός πόλεμος προβάλλει στον ορίζοντα, ενώ όλο και περισσότερα κράτη φιμώνουν την ελεύθερη σκέψη.

Όλες οι προηγούμενες χρυσές εποχές τελείωσαν όπως η Ρώμη: από έναν συνδυασμό κακοτυχίας και κακής ηγεσίας. Πολλές ευημερούσες κοινωνίες απομονώθηκαν ή είχαν μια «στιγμή του Σωκράτη» – όταν φίμωσαν τις πιο λογικές φωνές τους.

Ο Norberg δεν αναφέρει τον Ντόναλντ Τραμπ – το βιβλίο γράφτηκε πριν την επανεκλογή του. Ο Αμερικανός πρόεδρος δεν πρόκειται να το διαβάσει. Οι υπόλοιποι, όμως, πρέπει, τονίζει ο Economist. Όπως λέει ο Norberg: «Η αποτυχία δεν είναι μοίρα, αλλά επιλογή».

Γιόζεφ Μένγκελε, Άντολφ Άιχμαν: οι τεχνοκράτες του θανάτου, που διέφυγαν στην Αργεντινή με τις «ευλογίες» του Περόν. Όταν οι ναζιστικές θηριωδίες έγιναν γνωστές παγκοσμίως, μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, τα πρωτοπαλίκαρα του Αδόλφου Χίτλερ, εξαφανίστηκαν, βρίσκοντας καταφύγιο στην Αργεντινή! Μια χώρα που άνοιξε τις αγκάλες της στους φυγάδες του Τρίτου Ράιχ, δίνοντάς τους την ευκαιρία να σβήσουν τα ίχνη τους για να μην λογοδοτήσουν για τους εκατομμύρια θανάτους που διέπραξαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Τα έγγραφα που αποχαρακτήρισε η Κυβέρνηση της Αργεντινής και έδωσε στην δημοσιότητα 80 χρόνια μετά, φανερώνουν την δράση των ναζιστών μετά το τέλος του πολέμου!

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΟ NEWPOST.GR

Γράφει ο Δημήτρης Φούκας, Intelligence and Security

Ένα ζήτημα που δεν έχει αναλυθεί μέχρι τώρα εις βάθος είναι η περίπτωση Ελλήνων πρακτόρων στο παρελθόν και η έκβαση της αποστολής τους. Η παράδοση της Ελλάδας στη συλλογή πληροφοριών δεν είναι τόσο μεγάλη όσο άλλων χωρών. Εξ ου και η πρώτη οργανωμένη υπηρεσία (ΚΥΠ) ιδρύθηκε το 1953 κάτω από Αμερικανικό έλεγχο. Όμως αξίζει να αναφερθούν περιπτώσεις Ελλήνων πρακτόρων που έχουν συμβάλλει στις υπηρεσίες που ανήκαν. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και την Αντίσταση στις κατεχόμενες χώρες, που Έλληνες συμμετείχαν ενεργά, μεγάλες Υπηρεσίες Πληροφοριών (CIA-MI6-KGB-STAZI) αποτέλεσαν και ίσως αποτελούν ακόμα εργοδότες Ελλήνων υπαλλήλων τους.

1) Βασίλης Γιαννόπουλος :

Η ΚΥΠ-ΕΥΠ έχει ως τις μέρες απασχολήσει στελέχη με τεράστια προϋπηρεσία. Τέτοιο στέλεχος είναι ο Βασίλης Γιαννόπουλος, αντισυνταγματάρχης του Ελληνικού Στρατού που υπηρέτησε στην Τουρκία παρακολουθώντας κινήσεις και ασκήσεις του αντίστοιχου Τουρκικού. Είχε εισέλθει κρυφά σε άσκηση βγάζοντας φωτογραφία Τούρκου στρατηγού που κοιμόταν, καθώς και άλλα έγγραφα απόρρητα. Κινήθηκε με την κάλυψη ρακοσυλλέκτη με νοητική στέρηση. Παρακολουθούσε την 4η Στρατιά των Τούρκων στη Σμύρνη. Επίσης δημιούργησε δίκτυο πληροφοριών μεταξύ αντικαθεστωτικών για εύρεση αιχμαλώτων από την Κύπρο το 1974, εισερχόμενος στη φυλακή της Αμάσειας κρυφά. Εισερχόταν στην Τουρκία μέσω της θάλασσας κρυφά και έφευγε. Τελευταία επιχείρηση του ήταν το 1992.

2) Εμμανουήλ Χατζησάββας :

Επιχειρηματίας από τη Ρόδο, με επαφές επιχειρηματικές στην Τουρκία. Η στρατολόγηση του από την ΕΥΠ ήταν αποτέλεσμα της δύσκολης θέσης που βρέθηκε λόγω χρεών της οικογενειακής επιχείρησης που ο ίδιος διαχειριζόταν με τα αδέλφια του. Σύμφωνα με συνεντεύξεις του σε ραδιοφωνικό σταθμό και την ιστοσελίδα του greekcorruption.dk, είχε καταφέρει να ελέγχει το μητρώο του Τουρκικού Υπουργείου Εσωτερικών με όλα τα ονόματα και τα λοιπά στοιχεία των Τούρκων πολιτών και πολιτικών – στρατηγών. Τελικώς λόγω κάκιστης επιλογής της διοίκησης της ΕΥΠ και της Ελληνικής Κυβέρνησης του Γιώργου Παπανδρέου να διακόψει το δίκτυο του Χατζησάββα «για να μην επιδεινωθεί η σχέση με την Τουρκία», προδώθηκαν και συνελήφθησαν μέλη του δικτύου, ενώ ο Χατζησάββας ζει έκτοτε στη Δανία.

3) Σάββας Καλεντερίδης :

Ο πιο διάσημος Έλληνας κατάσκοπος των τελευταίων 20 ετών, κυρίως για την εμπλοκή του στο ζήτημα της σύλληψης του Οτσαλάν, που η ιστορία κατέδειξε πληθώρα κυβερνητικών σφαλμάτων, για τα οποία δεν υπάρχει δική του ευθύνη, μιας και δεν είχε ο ίδιος τη διεύθυνση της επιχείρησης διάσωσης του Κούρδου ηγέτη. Τεράστια επιτυχία του ήταν η στρατολόγηση αξιωματικών των Τουρκικών Δυνάμεων, ξεκινώντας από έναν πιλότο που παγίδευσε μέσω γυναίκας – μέλους της Υπηρεσίας στη Σμύρνη. Ο Τούρκος πιλότος αφού στρατολογείται μυεί στο δίκτυο κι άλλους στρατιωτικούς μεταφέροντας στην Κατεχάκη πολύτιμες πληροφορίες έως την αποκάλυψη του δικτύου από τη σύζυγο του πιλότου που στρατολόγησε.

4) Θέμης Καλαποθαράκος :

Γνωστό όνομα της «νύχτας», με προσωνυμία «ο Βασιλιάς της Παραλιακής», ενταγμένος στα δίχτυα της οργανωμένης εγκληματικότητας της Αθήνας. Πολλοί λίγοι ξέρουν την αξιοποίηση του από την ΕΥΠ για επιχείρηση της στη Βοσνία υπέρ του Σερβικού ενόπλου σώματος του Αρκάν ή «Τίγρη». Και το αφεντικό του Θέμης Παπαμάλης ως ειδικός στα εκρηκτικά συμμετείχε στο εγχείρημα. Πολλά από τα παιδιά του Σέρβου Αρκάν ζούσαν στην Αθήνα υπό την προστασία του Καλαποθαράκου λένε πληροφορίες. Η στρατολόγηση του έγινε στη Γερμανία, όπου κατέφυγε από φόβο σε αντίποινα της τοπικής Μαφίας.

5) Ηλίας Σταμπολίδης :

Πράκτορας της ΚΥΠ που παρακολουθούσε το ΚΚΕ καταφέρνοντας να ανέβει και στην κομματική ιεραρχία, ως κομματικός γραμματέας Θεσσαλονίκης. Εισήλθε στο κόμμα εντός Ελλάδος το 1968 εν μέσω Χούντας δήθεν για να βοηθήσει στην οργάνωση του και την αποφυγή διάσπασης. Τη δεκαετία του 1980 λέγεται πως τον πρόδωσε ο Ανδρέας Παπανδρέου δίνοντας λίστα μελών που δίνανε πληροφορίες στις Αρχές στο Χαρίλαο Φλωράκη, γ.γ. του ΚΚΕ.

6) Έλληνες της CIA :

Γκας Αβράκωτος : Ελληνο-αμερικανός πράκτορας της CIA. Χειρίστηκε πολύ σοβαρές περιπτώσεις όπως την προμήθεια όπλων στους Ταλιμπάν κατά των Ρώσων και το πραξικόπημα της Χούντας το 1974 κατά του Μακαρίου με σκοτεινό ρόλο.

William Basil : Άλλος πολύ σημαντικός Πράκτορας, ο οποίος ενεπλάκη στο σκάνδαλο των υποκλοπών της Vodafone το 2004. Υπηρετών με την κάλυψη του υπαλλήλου της Πρεσβείας των ΗΠΑ είχε στήσει παράνομο λογισμικό παρακολούθησης τηλεφώνων υποτίθεται για την ασφάλεια των Ολυμπιακών Αγώνων, που είχε αξιοποιηθεί για την παρακολούθηση πολιτικών εν Ελλάδι. Είχε επίσης κι άλλη δραστηριότητα στην Ελλάδα, όπως στρατολόγηση πηγών για τη 17Ν και διεύθυνση της επιχείρησης «Δίκτυ» για την εκκένωση εκρηκτικών από την Πρεσβεία του Ιράκ χάρη σε 2 πηγές του εντός της. Εκπαιδεύει νέους πράκτορες στη λεγόμενη «Φάρμα» στις ΗΠΑ.

John Kiriakou : Τέως στόχος της 17Ν στην Αθήνα, με μεγάλη δραστηριότητα κατά της οργάνωσης συγκεντρώνοντας πληροφορίες και κάνοντας στρατολόγηση πηγών. Επίσης στο Αφγανιστάν οργάνωσε τη σύλληψη του Νο2 της Αλ Κάιντα Abu Zubaida.

Τομ Καραμεσίνης : Ιδρυτής της ΚΥΠ Ελλάδας, σταθμάρχης της CIA επί πολλά χρόνια, οργανωτής της επιχείρησης «Κόκκινη Προβιά» και μετά σταθμάρχης της CIA σε πολλά σημεία του κόσμου.

Υπάρχει και πλήθος ονομάτων Ελλήνων που συμμετείχαν σε αποτυχημένες επιχειρήσεις:

• Ο Νίκος Μπελογιάννης το 1949 πέρασε τα σύνορα ως πράκτορας της KGB για συλλογή πληροφοριών και μετάδοση τους μέσω ασυρμάτου στη Ρουμανία. Η Ασφάλεια βρήκε τον ασύρματο και καταδίκασε σε θάνατο τον Μπελογιάννη κι άλλους του δικτύου.

• Ο Νίκος Ακριβογιάννης εκτελέστηκε από το καθεστώς του Χότζα ως πράκτορας της Ελλάδας, όταν έπεσε στην Αλβανία με το αεροσκάφος του.

• Πιο πρόσφατη είναι η υπόθεση του Steve Lalas που μετέφερε πληροφορίες στα κεντρικά της ΕΥΠ από το ΝΑΤΟ και πληροφορίες λένε πως αποκαλύφθηκε από Έλληνα πολιτικό.

Χρήσιμα συμπεράσματα: Οι επιτυχίες που καταγράφονται από Έλληνες πράκτορες είναι πολλές. Εμπόδιο στην όλη δραστηριότητα αποτέλεσε όσον αφορά την ΚΥΠ η πολιτική ηγεσία, η οποία «πρόδωσε» πολλάκις δίκτυα κατασκοπείας λόγω της προκατάληψης – κατάλοιπου εκ της Χούντας του 1957. Καλό θα ήταν αρμόδια Υπουργεία εν Ελλάδι να μελετήσουν παρόμοιες περιπτώσεις σαν τις παραπάνω, ώστε να λειτουργήσουν και στη χώρα ικανές υπηρεσίες και δίκτυα πληροφόρησης υπέρ της στο εξωτερικό.