Καύκασος: Διπλωματικές κινήσεις και απροκάλυπτη εξωτερική παρέμβαση κάτω από τον μανδύα μιας εμπορικής λύσης

Υπό το φως των πρόσφατων αποκαλύψεων και επίσημων δηλώσεων, έχουν ανακύψει νέες εξελίξεις στην εξωτερική πολιτική της Αρμενίας. Το ζήτημα αφορά την πρόταση των Ηνωμένων Πολιτειών να μισθώσουν για 100 χρόνια έναν διάδρομο κατά μήκος των συνόρων της επαρχίας Σιουνίκ, πρόταση γύρω από την οποία οι μυστικές διαπραγματεύσεις έχουν αρχίσει σταδιακά να έρχονται στο φως.

Ο πρέσβης των Ηνωμένων Πολιτειών στην Τουρκία, Tom Barrack, σε πρόσφατες δηλώσεις του επιβεβαίωσε όσα μέχρι πρότινος θεωρούνταν μόνο ως δημοσιογραφικές αποκαλύψεις. Δήλωσε:

«Η Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν διαφωνούν για έναν δρόμο μήκους 32 χιλιομέτρων, και ερχόμαστε εμείς και λέμε, δώστε μας αυτόν τον δρόμο με ενοίκιο. Όλες οι πλευρές θα ωφεληθούν».

Αν αυτή η επιβεβαίωση του Αμερικανού διπλωμάτη ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, τότε αυτό σημαίνει ότι ένας δρόμος στο κυρίαρχο έδαφος της Αρμενίας μετατρέπεται σε ζώνη που ελέγχεται από ξένη εταιρεία. Από την άποψη του διεθνούς δικαίου, αυτό σημαίνει παραχώρηση εδαφικής κυριαρχίας. Το ζήτημα δεν αφορά πλέον τις υποδομές αλλά εισέρχεται στον τομέα της εθνικής ασφάλειας και της κρατικής κυριαρχίας.

Ο ερευνητής-δημοσιογράφος Ragip Soylu έγραψε στο Middle East Eye ότι ένα τέτοιο σχέδιο είχε συζητηθεί ήδη κατά τη διακυβέρνηση Trump ως εμπορική λύση σε μια εκρηκτική περιφερειακή κατάσταση. Έτσι, μια αμερικανική εταιρεία θα γινόταν υπεύθυνη για τη διακίνηση εμπορευμάτων, ενώ ταυτόχρονα θα αναλάμβανε και πολιτικά τον ρόλο του ουδέτερου εγγυητή. Ωστόσο, άλλες πηγές υποστηρίζουν ότι η αρχική πρωτοβουλία διαμορφώθηκε στην Άγκυρα. Η Τουρκία, σύμφωνα με την παραδοσιακή στρατηγική της, προσπαθεί να μετατρέψει τo Σιουνίκ σε κρίκο ενός νότιου διαδρόμου, ελέγχοντας όχι μόνο την οικονομία, αλλά και τις γεωπολιτικές ισορροπίες.

Μια άλλη πηγή, που φαίνεται να έχει άμεσες πληροφορίες για τις διαπραγματεύσεις, ανέφερε ότι η αρχική εκδοχή του σχεδίου είχε γίνει αποδεκτή και από την Αρμενία και από το Αζερμπαϊτζάν. Ωστόσο, η αρμενική πλευρά φέρεται να ζήτησε η ίδια εταιρεία να ελέγχει και τη διαδρομή από την πλευρά του Ναχιτσεβάν, αίτημα το οποίο το Μπακού απέρριψε κατηγορηματικά. Αυτή η πραγματικότητα δείχνει ότι όχι μόνο το Σιουνίκ, αλλά ολόκληρη η περιοχή έχει μετατραπεί σε πεδίο σύγκρουσης διεθνών συμφερόντων.

Ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών της Αρμενίας, Mnatsakan Safaryan, ουσιαστικά δεν διέψευσε ότι το Γερεβάν έχει συζητήσει τέτοια πρόταση. Τόνισε μόνο την «διπλωματική ασάφεια» χωρίς σαφή τοποθέτηση. Αντίθετα, η εκπρόσωπος του Πρωθυπουργού, Nazeli Baghdasaryan, δήλωσε κατηγορηματικά ότι «η Αρμενία ποτέ δεν έχει συζητήσει ούτε συζητά οποιονδήποτε τρίτο έλεγχο στο έδαφός της». Αυτή η ξεκάθαρη αντίφαση μέσα στην ίδια την κυβέρνηση φανερώνει τη σύγχυση και την αδυναμία πολιτικής στρατηγικής. Όταν υπάρχει τέτοια ασυμφωνία γύρω από κρίσιμο ζήτημα εξωτερικής πολιτικής, καθίσταται προφανής η έλλειψη υπευθυνότητας και σαφούς πλαισίου, ενώ αναδύεται και η πιθανότητα πίεσης από εξωτερικούς παράγοντες.

Τον Σεπτέμβριο του 2023, ο πρωθυπουργός Πασινιάν είχε δηλώσει δημόσια: «Η Αρμενία είναι έτοιμη να εφαρμόσει την ίδια μεταχείριση που εφαρμόζει το Ιράν προς το Αζερμπαϊτζάν».
Αν όμως οι αποκαλύψεις του Αμερικανού πρέσβη είναι ακριβείς, τότε το υπό συζήτηση σχέδιο παραβιάζει όλες τις βάσεις αυτής της δήλωσης.

Το περιεχόμενο των μυστικών διαπραγματεύσεων γύρω από το Σιουνίκ διαφωτίζεται περισσότερο όταν εξετάσουμε τη συνάντηση Πασινιάν – Αλίεφ που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στο Άμπου Ντάμπι. Αν και δεν υπήρξε επαρκής ενημέρωση της κοινής γνώμης, η συνάντηση σχολιάστηκε με ανακοινώσεις από τα υπουργεία Εξωτερικών των δύο χωρών, με εμφανείς διαφορές.

Η πλευρά του Αζερμπαϊτζάν ανακοίνωσε ότι «η συνάντηση ήταν χρήσιμη ως προς το άνοιγμα περιφερειακής επικοινωνίας, τη σύνδεση Ναχιτσεβάν – Αζερμπαϊτζάν και τον καθορισμό οικονομικών διαδρόμων».

Κατά το Μπακού, οι δύο πλευρές «κατέγραψαν προσεγγίσεις ως προς τη λογική της απεμπλοκής των εμπορικών ροών».
Η αρμενική πλευρά δήλωσε ότι συζητήθηκαν «όροι συμφωνίας ειρήνης» και «γενικές δυνατότητες προσέγγισης», χωρίς όμως να διευκρινιστεί το περιεχόμενο και το κόστος τους.

Αυτές οι διαφορές στο ύφος δείχνουν ότι η Αρμενία προσπαθεί να αποκρύψει από το εσωτερικό κοινό τις υποχωρήσεις που πραγματοποιούνται, ενώ το Μπακού προβάλλει με διαφάνεια ότι έχει ήδη επιτύχει σημαντικές συμφωνίες, κυρίως σε σχέση με την απεμπλοκή και τις επικοινωνιακές οδούς.

Κατά την εκτίμηση πολιτικών αναλυτών, η συνάντηση στο Άμπου Ντάμπι ενδέχεται να αποτέλεσε το πλαίσιο συμφωνιών διακυβέρνησης, οι οποίες τώρα επιχειρείται να υλοποιηθούν μέσω της αμερικανικής διπλωματικής παρέμβασης. Παρά τη γνωστή επιφυλακτικότητα των ΗΠΑ να εμπλέκονται σε περιφερειακές υποθέσεις, τη Δευτέρα ο Πρόεδρος Τραμπ δήλωσε ότι «η σύγκρουση μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν πλησιάζει σε επιτυχή επίλυση». Το ανέφερε κατά τη συνάντησή του με τον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, εκφράζοντας την εκτίμηση ότι το Γερεβάν και το Μπακού βρίσκονται κοντά στην επίλυση των διαφορών τους.

Στο ίδιο πλαίσιο μπορεί να ενταχθεί και το πρόσφατο ταξίδι του Πασινιάν στην Ευρώπη και οι υποστηρικτικές δηλώσεις που διατυπώθηκαν εκεί.

Αυτή η διαδικασία εκτυλίσσεται τη στιγμή που η εξουσία ασκεί ευρείας κλίμακας πιέσεις στο εσωτερικό μέτωπο κατά της αντιπολίτευσης. Οι συλλήψεις πολιτικών και θρησκευτικών παραγόντων, οι κατασκευασμένες κατηγορίες περί “πραξικοπήματος”, οι “αποκαλύψεις” στημένων σκανδάλων κατά της Εκκλησίας και η μαζική προπαγανδιστική ατμόσφαιρα εξυπηρετούν έναν σκοπό: Να κατευθύνουν τη προσοχή του κόσμου σε «μια εσωτερική αστάθεια», κρατώντας τον μακριά από την ατζέντα των αποφάσεων εξωτερικής πολιτικής.

Σε κάθε περίπτωση, οι πρόσφατες ταχείες αποκαλύψεις έδειξαν ότι οι σχέσεις Πασινιάν – Αλίεφ έχουν εμβαθυνθεί περαιτέρω. Με την κυβέρνηση να λαμβάνει κρίσιμες αποφάσεις εξωτερικής πολιτικής αποφεύγοντας τον κοινοβουλευτικό διάλογο και την κοινή γνώμη, η Αρμενία βρίσκεται αντιμέτωπη με τα σοβαρότερα προβλήματα κυριαρχίας και ασφάλειας. Οι εξωτερικές πιέσεις και τα εσωτερικά πολιτικά παιχνίδια ενδέχεται να οδηγήσουν σε εθνική απώλεια χωρίς επιστροφή.

Μετάφραση από την αρμενική γλώσσα του άρθρου του Κερόπ Εκιζιάν στην Εφημερίδα Αζάτ Ορ

Παρέμβαση του Ευάγγελου Μπασάρ Μούσσα στον Focus Fm

Σταύρος Καλεντερίδης: Ο Τραμπ υιοθετεί τον πόλεμο του Μπάιντεν με τη Ρωσία

👉 Σενάρια βομβαρδισμού της Μόσχας και της Αγ. Πετρούπολης
👉 Ο Πούτιν αγνοεί το τελεσίγραφο και συνεχίζει τον πόλεμο
👉 Τι γίνεται με τους Έλληνες και τους Δρούζους της Συρίας;