Οι αεροπορικές και πυραυλικές επιθέσεις του Ισραήλ στις 13 Ιουνίου 2025 κατά της ηγεσίας του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC) έχουν αφήσει τον οργανισμό να παραπαίει. Οι ισραηλινές επιθέσεις ολοκληρώνουν μια τέλεια καταιγίδα. Ακόμη και πριν αρχίσουν οι βομβαρδισμοί, οι Ιρανοί είχαν στραφεί εμφανώς κατά των Φρουρών. Η σπίθα ήταν μια δολοφονία στην Τεχεράνη πριν από τρεις εβδομάδες.

Μετά τη δολοφονία της 24χρονης Ελάχε Χοσεΐν-Νεζάντ στις 25 Μαΐου, οι Ιρανοί ενέτειναν το μποϊκοτάζ τους στην εφαρμογή Snapp — το ιρανικό αντίστοιχο του Uber. Η Ελάχε εξαφανίστηκε μετά τη χρήση της εφαρμογής και οι Ιρανοί θεωρούν την εταιρεία συνένοχη, επειδή απέκρυψε πληροφορίες για τον οδηγό και προσπάθησε να παραπλανήσει το κοινό με ανακοίνωσή της. Η δολοφονία της αναζωπύρωσε τη δημόσια συζήτηση για τις επιχειρήσεις που συνδέονται με τους Φρουρούς της Επανάστασης.

Με απλά λόγια, καμία μεγάλη επιχείρηση δεν μπορεί να επιβιώσει στο οικοσύστημα των startups χωρίς συνεργασία με τις κυβερνητικές αρχές.

Η Snapp, της οποίας βασικός μέτοχος είναι το Ίδρυμα των Μοσταζαφάν που ελέγχει ο Ανώτατος Ηγέτης Αλί Χαμενεΐ, δεν είναι η μόνη εταιρεία που αντιμετωπίζει παρόμοια κατακραυγή. Πολλοί Ιρανοί αποφεύγουν επίσης την Arvan Cloud, μια εταιρεία που από το 2009 συνεργάζεται με το καθεστώς για τη λογοκρισία και το μπλοκάρισμα του διαδικτύου στο Ιράν, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια εξεγέρσεων, όπως το 2019 και το 2022. Το 2023, οι Ηνωμένες Πολιτείες επέβαλαν κυρώσεις στην Arvan Cloud για τη συμβολή της στη λογοκρισία.

Ανάλογη αποστροφή υπάρχει και για την εταιρεία τροφίμων Mihan. Κατά την εξέγερση του 2022, οι δυνάμεις του καθεστώτος χρησιμοποίησαν βαν της Mihan για να συλλαμβάνουν, να βασανίζουν και να σκοτώνουν διαδηλωτές και φοιτητές, σύμφωνα με φωτογραφίες και βίντεο που δημοσιεύτηκαν. Πιστεύεται ότι ένα τέτοιο βαν χρησιμοποιήθηκε και στη σύλληψη της 16χρονης διαδηλώτριας Νίκα Σακαραμί, η οποία στη συνέχεια δολοφονήθηκε.

Οι Ιρανοί περιλαμβάνουν επίσης την Digikala – το ιρανικό «Amazon» – στις λίστες μποϊκοτάζ. Η επιτροπή και οι επενδυτές της εταιρείας διατηρούν δεσμούς με τις μυστικές υπηρεσίες του καθεστώτος. Για παράδειγμα, προσωπικότητες όπως ο Αχμάντ Φαγιάζ Μπαχς, πρώην επικεφαλής παραγωγής πυρηνικής ενέργειας, είναι σημαντικοί επενδυτές της Digikala.

Με απλά λόγια, οι μεγάλες επιχειρήσεις στο Ιράν δεν μπορούν να λειτουργήσουν χωρίς διασυνδέσεις με το καθεστώς. Ο Ματζίντ Χοσεΐνι-Νεζάντ, ιδρυτής της ιρανικής πλατφόρμας ταξιδιών Alibaba, παραδέχθηκε ότι χωρίς τέτοιες διασυνδέσεις, δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει την εταιρεία του. Αυτό, ωστόσο, δεν μειώνει την οργή του κοινού όταν οι επιχειρήσεις διαφθείρονται για να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα του καθεστώτος.

Οι αντιδράσεις των ιδιοκτητών στις επικρίσεις και στα μποϊκοτάζ διαφέρουν, όμως η δημόσια αντίληψη για τη διαφθορά τους συχνά δεν αλλάζει.

Η Ισλαμική Δημοκρατία δεν είναι η μόνη που αντιμετωπίζει μποϊκοτάζ από τους ίδιους τους πολίτες της. Μετά τη σύλληψη του βασικού του αντιπάλου, του δημάρχου Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου, ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν βρέθηκε επίσης αντιμέτωπος με εκστρατείες μποϊκοτάζ κατά επιχειρήσεων που συνδέονται με το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης. Το καθεστώς της Τουρκίας, όπως και του Ιράν, έχει τελειοποιήσει την καταστολή διαδηλώσεων στους δρόμους. Ωστόσο, παρότι συλλαμβάνουν όσους ζητούν δημόσια μποϊκοτάζ, δεν έχουν ακόμη βρει τρόπο να αναγκάσουν τους πολίτες να στηρίζουν επιχειρήσεις που αποδοκιμάζουν πολιτικά.

Οι πολίτες χρησιμοποιούν το μποϊκοτάζ για να αντιδράσουν σε επιχειρήσεις που υπονομεύουν την πολιτική και οικονομική ελευθερία.

Αν και πολλοί θεωρούν αυτές τις εκστρατείες ως βραχυπρόθεσμη στρατηγική ενάντια στα απολυταρχικά καθεστώτα, στην ουσία εκφράζουν βαθιά κοινωνική οργή και στέλνουν μήνυμα στη διεθνή κοινότητα ότι ο ιρανικός ιδιωτικός τομέας δεν είναι πραγματικά ιδιωτικός. Η οικονομική καταπίεση παραμένει σοβαρό πρόβλημα. Επιχειρήσεις που ελέγχονται ή συνεργάζονται με το IRGC όχι μόνο επωφελούνται από τις σχέσεις τους με την εξουσία, αλλά και ενισχύουν την καταστολή, παρέχοντας δεδομένα πελατών και υποδομές στο κράτος.

Αυτός ο διπλός ρόλος εντείνει τη δυσπιστία των πολιτών και ενισχύει τη δυναμική των μποϊκοτάζ. Σε τέτοιο περιβάλλον, οι πολίτες επιλέγουν το μποϊκοτάζ ως εργαλείο αντίστασης ενάντια σε επιχειρήσεις που πλήττουν τις ελευθερίες τους.

Καθώς ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων και δυτικοί διπλωμάτες αναζητούν τρόπους να στηρίξουν τους Ιρανούς στον αγώνα τους, δεν μπορούν πλέον να αγνοούν τη διείσδυση των υπηρεσιών ασφαλείας στον ιδιωτικό τομέα. Ο τρόπος με τον οποίο θα διαλυθεί αυτό το πλέγμα συμφερόντων ίσως κρίνει τελικά αν οι Ιρανοί θα κατακτήσουν την ελευθερία ή αν το καθεστώς θα επικρατήσει μέσω της καταστολής.

ΠΗΓΗ