Γράφει ο Λάμπρος Τζούμης

Επίθεση του Ισραήλ στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν. Νεκροί ο διοικητής των Φρουρών της Επανάστασης και ο αρχηγός των ιρανικών ενόπλων δυνάμεων.
Πριν μερικές μέρες έκθεση της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας είχε κατηγορήσει το Ιράν ότι δεν συμμορφώνεται με τις υποχρεώσεις του αναφορικά με τη μη διάδοση πυρηνικών και επισήμανε ότι η Τεχεράνη διαθέτει αρκετό ουράνιο εμπλουτισμένο για να κατασκευάσει πυρηνικές βόμβες, εάν το επιλέξει.

Το στοιχείο αυτό ήταν καθοριστικό για την αντίδραση του Ισραήλ με στόχο να εξουδετερώσει αυτό που θεωρεί ως υπαρξιακή απειλή, δηλ. τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν.

Ένα πρώτο συμπέρασμα από την επίθεση και το θάνατο δυο κορυφαίων Ιρανών πολιτικο-στρατιωτικών ηγετών είναι ότι οι ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες διαθέτουν ένα δίκτυο πληροφοριών που είναι σε θέση να γνωρίζουν που βρίσκεται ο καθένας από την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία εχθρικών χωρών και έχουν τη δυνατότητα να τους εξουδετερώσουν.

Το Ισραήλ είναι ένα μικρό κράτος με εννιά εκατομμύρια κατοίκους, περίπου δηλαδή όσο η Ελλάδα που κατόρθωσε να συγκροτηθεί και να επιβιώσει μέχρι σήμερα, κυριολεκτικά δια «πυρός και σιδήρου». Επί σειρά ετών αντιμετώπισε ισχυρότερους στρατιωτικά αντιπάλους, με δεδομένη βούληση να το καταστρέψουν. Παρ΄ όλα αυτά στις συγκρούσεις που ενεπλάκη κατόρθωσε να εξέλθει πάντα νικητής.

Ένας από τους καθοριστικούς παράγοντες ήταν η στήριξη που παρείχαν οι ΗΠΑ στο εβραϊκό κράτος, αλλά δεν ήταν μόνο αυτό. Σημαντικό ρόλο στην «επιβίωση» του διαδραμάτισε η στρατιωτική στρατηγική που υιοθέτησε, για να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα. Το Ισραήλ εφάρμοσε την επιθετική στρατιωτική στρατηγική και την επιλογή του «πρώτου κτυπήματος». Εκτίμησε την πολεμική πρωτοβουλία σαν την υπέρτατη πολλαπλασιαστική δύναμη για εξισορρόπηση της αντίπαλης αριθμητικής υπεροχής.

Ο αείμνηστος φιλόσοφος Παναγιώτης Κονδύλης στο βιβλίο του «Θεωρία του Πολέμου» αναφερόμενος στην τουρκική απειλή για τη χώρα μας επισημαίνει ότι : Η ελληνική πλευρά θα πρέπει να βρει την αποφασιστικότητα να καταφέρει το πρώτο πλήγμα, αιφνιδιάζοντας τον εχθρό. Αυτό δεν το επιβάλλει κάποια «πολεμοχαρής» διάθεση, αλλά η λογική των σύγχρονων οπλικών συστημάτων. Αν η ελληνική πλευρά προτίθεται σε περίπτωση γενικευμένου πολέμου να αφήσει την πρωτοβουλία των κινήσεων στον εχθρό, τότε έχει κατά πάσα πιθανότητα υπογράψει μόνη της και εκ προοιμίου την καταδίκη της.

Σήμερα στην Ελλάδα η αναφορά και μόνο σε προληπτικό πρώτο πλήγμα αποτελεί αιτία να χαρακτηριστεί κάποιος πατριδοκάπηλος, πολεμοχαρής, ή εθνικιστής και το σύνηθες ερώτημα στην ακολουθούμενη κατευναστική πολιτική απέναντι στην Τουρκία είναι : «Δηλαδή τι θέλετε να κάνουμε πόλεμο ;»

Το ΝΑΤΟ προχωράει στην επέκταση των δυνατοτήτων δορυφορικής παρακολούθησης, ώστε να μπορεί να «σαρώνει» τις στρατιωτικές κινήσεις στην Ουκρανία και στα σύνορα της Ρωσίας με τα ανατολικά μέλη της, σύμφωνα με τον ναύαρχο Πιέρ Βαντιέ, διοικητή της Συμμαχίας για θέματα στρατηγικής και μετασχηματισμού.

Ο Βαντιέ δήλωσε στο Bloomberg ότι το νέο εργαλείο θα δώσει τη δυνατότητα στo NATO να παρακολουθεί για πρώτη φορά τεράστιες περιοχές, επιτρέποντάς του να παρατηρεί ελιγμούς, κινήσεις στρατευμάτων και πολεμικές επιχειρήσεις. «Σήμερα δεν είμαστε σίγουροι ότι οι Ρώσοι θα σταματήσουν στην Ουκρανία», είπε ο Βαντιέ, τονίζοντας τη σημασία της καθησύχασης των χωρών στην ανατολική πτέρυγα της συμμαχίας. «Θα μπορούμε να τους πούμε: σας παρακολουθούμε», πρόσθεσε.

Νέα τεχνολογία

Το ΝΑΤΟ ανακοίνωσε ότι επέλεξε τον αμερικανικό πάροχο δορυφορικών εικόνων «Planet Labs» για μια νέα πρωτοβουλία που ονομάζεται «Έξυπνο Σύστημα Ανίχνευσης, Ένδειξης και Προειδοποίησης σε Ευρεία Περιοχή» (SINBAD). Στόχος της είναι να σαρώνει περιοχές του πλανήτη πολύ συχνά καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, ενώ η τεχνητή νοημοσύνη βοηθά στην επισήμανση τυχόν αλλαγών και στην έκδοση προειδοποιήσεων.

Σύμφωνα με εκπρόσωπο του ΝΑΤΟ που επιθυμούσε να παραμείνει ανώνυμος, η τεχνολογία αυτή θα μπορούσε επίσης να χρησιμοποιηθεί για την παρακολούθηση της Αρκτικής, η οποία αποκτά όλο και μεγαλύτερη σημασία για το ΝΑΤΟ λόγω των αυξανόμενων φιλοδοξιών της Ρωσίας και της Κίνας στην περιοχή.

Τα σχέδια του ΝΑΤΟ

Το ΝΑΤΟ άρχισε να αναπτύσσει ένα σύστημα διαστημικής επιτήρησης μετά την πλήρη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022. Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο της συμμαχίας, το SINBAD είναι ένα πιλοτικό πρόγραμμα που ξεκινά πριν από την ευρύτερη ανάπτυξη του συστήματος διαστημικής επιτήρησης του ΝΑΤΟ, η οποία έχει προγραμματιστεί για τον Ιανουάριο του 2026.

Η διαστημική επιτήρηση είναι ένας από τους βασικούς τομείς στους οποίους το ΝΑΤΟ εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις δυνατότητες των ΗΠΑ. Άλλα μέλη της Συμμαχίας προσπαθούν να εξισορροπήσουν την εξάρτησή τους από τις ΗΠΑ, μετά την απομάκρυνση του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ από την Ευρώπη για να επικεντρωθεί στις απειλές από την Ασία.

Την περασμένη εβδομάδα, οι υπουργοί Άμυνας του ΝΑΤΟ ενέκριναν μία από τις πιο φιλόδοξες δεσμεύσεις για αύξηση των αποθεμάτων όπλων από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, στο πλαίσιο των προσπαθειών της Ευρώπης και του Καναδά να επανεξοπλιστούν και να αναλάβουν μεγαλύτερη ευθύνη για την Άμυνα.

Πρόσφατες αναφορές από κινεζικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης υποδεικνύουν αυξανόμενη απογοήτευση στο Πακιστάν για την απογοητευτική απόδοση των κινεζικής προέλευσης συστημάτων αεράμυνας HQ-9B και HQ-16, ιδιαίτερα στην αδυναμία τους να αντιμετωπίσουν τον υπερηχητικό πύραυλο κρουζ BrahMos της Ινδίας. Σύμφωνα με αυτές τις πηγές, Πακιστανοί αξιωματούχοι έχουν εκφράσει παράπονα στους Κινέζους κατασκευαστές, επισημαίνοντας την αποτυχία των συστημάτων να αναχαιτίσουν πυραύλους υψηλής ταχύτητας, ικανούς για Mach 3, όπως ο BrahMos, ο οποίος διατηρεί τη καταστροφική του ισχύ ακόμα και στην τελική του φάση. Η κινεζική απάντηση, ωστόσο, φέρεται να ήταν ότι αυτά τα συστήματα δεν σχεδιάστηκαν για να εξουδετερώνουν τέτοιους προηγμένους πυραύλους, εντείνοντας περαιτέρω τη δυσαρέσκεια του Πακιστάν με τον κύριο προμηθευτή του.

Η διαμάχη προέκυψε από την πρόσφατη σύγκρουση Ινδίας-Πακιστάν, με την κωδική ονομασία Επιχείρηση Sindoor (7-10 Μαΐου 2025), κατά την οποία η Ινδία πραγματοποίησε στοχευμένες επιθέσεις σε τρομοκρατικές τοποθεσίες και στρατιωτικές υποδομές του Πακιστάν ως αντίποινα για τρομοκρατική επίθεση στο Παχαλγκάμ που σκότωσε 26 αμάχους. Οι ινδικές δυνάμεις χρησιμοποίησαν προηγμένα πυρομαχικά, συμπεριλαμβανομένου του πυραύλου BrahMos, ο οποίος διείσδυσε στον πακιστανικό εναέριο χώρο και έπληξε στόχους με ακρίβεια. Ο BrahMos, κοινό εγχείρημα Ινδίας-Ρωσίας, είναι γνωστός για την ταχύτητά του (κοντά σε Mach 3), την πτήση χαμηλού υψομέτρου και την ικανότητά του να διατηρεί φονικότητα στην τελική φάση, καθιστώντας τον τρομερό αντίπαλο για τα συστήματα αεράμυνας.

Το δίκτυο αεράμυνας του Πακιστάν, που βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στα κινεζικά συστήματα HQ-9B (μεγάλης εμβέλειας) και HQ-16 (μεσαίας εμβέλειας), απέτυχε να εντοπίσει ή να αναχαιτίσει αυτούς τους πυραύλους, αποκαλύπτοντας κρίσιμες ευπάθειες. Οι ινδικές επιθέσεις, που περιλάμβαναν πυραύλους κρουζ SCALP γαλλικής προέλευσης και πυρομαχικά Harop, φέρεται να εξουδετέρωσαν βασικές πακιστανικές αεροπορικές βάσεις και ένα κινεζικό ραντάρ YLC-8E κατά stealth τεχνολογίας στο Τσουνιάν, Παντζάμπ. Η αδυναμία των HQ-9B και HQ-16 να αντιμετωπίσουν αυτές τις επιθέσεις προκάλεσε κύμα κριτικής, τόσο εντός του Πακιστάν όσο και στα κινεζικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Σύμφωνα με δημοσιεύσεις στα κινεζικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης, Πακιστανοί στρατιωτικοί αξιωματούχοι εξέφρασαν τα παράπονά τους απευθείας στους Κινέζους κατασκευαστές, κατηγορώντας τα συστήματα HQ-9B και HQ-16 για χαμηλή performans σε πραγματικές συνθήκες μάχης. Το HQ-9B, που προωθείται ως αντίπαλος του αμερικανικού Patriot με εμβέλεια 250–300 χιλιομέτρων, και το HQ-16, σχεδιασμένο για αναχαίτιση στόχων χαμηλού έως μεσαίου υψομέτρου έως 40 χιλιόμετρα, παρουσιάστηκαν ως βασικά στοιχεία του Ολοκληρωμένου Πολυεπίπεδου Συστήματος Αεράμυνας (CLIAD) του Πακιστάν. Ωστόσο, κατά την Επιχείρηση Sindoor, αυτά τα συστήματα είτε παρακάμφθηκαν, είτε παρεμποδίστηκαν, είτε καταστράφηκαν από τις ινδικές δυνάμεις που χρησιμοποίησαν προηγμένες τακτικές ηλεκτρονικού πολέμου (EW) και πυρομαχικά ακριβείας.

Οι Κινέζοι χρήστες ανέφεραν ότι οι κατασκευαστές απάντησαν διευκρινίζοντας ότι τα HQ-9B και HQ-16 δεν σχεδιάστηκαν για να αντιμετωπίσουν πυραύλους υψηλής ταχύτητας και χαμηλού υψομέτρου όπως ο BrahMos, ο οποίος διατηρεί ταχύτητα Mach 3 στην τελική του φάση. Σε αντίθεση με συμβατικούς πυραύλους κρουζ που μπορεί να επιβραδύνουν ή να χάσουν ευελιξία, η πρόωση ramjet και η επίπεδη τροχιά του BrahMos τον καθιστούν εξαιρετικά δύσκολο να αναχαιτιστεί. Αυτή η εξήγηση, ωστόσο, δεν καθησύχασε τις ανησυχίες του Πακιστάν, με ορισμένους αξιωματούχους να αισθάνονται παραπλανημένοι από τις προηγούμενες αξιώσεις της Κίνας για τις δυνατότητες των συστημάτων.

Οι αντιδράσεις στα κινεζικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης ήταν ανάμεικτες. Ορισμένοι χρήστες υπερασπίστηκαν τα συστήματα, υποστηρίζοντας ότι οι επιχειρησιακές ανεπάρκειες και η ανεπαρκής εκπαίδευση του Πακιστάν ευθύνονται, αντί για εγγενή ελαττώματα στο υλικό. Ένας χρήστης σχολίασε: «Το HQ-9 είναι ικανό σύστημα, αλλά άχρηστο αν οι χειριστές δεν έχουν κατάλληλη εκπαίδευση». Άλλοι εξέφρασαν απογοήτευση, σημειώνοντας ότι οι αποτυχίες των συστημάτων έχουν βλάψει τη φήμη της Κίνας ως αξιόπιστου εξαγωγέα όπλων. Η αντίδραση ήταν ιδιαίτερα έντονη, δεδομένου ότι το Πακιστάν αντιπροσωπεύει σχεδόν το 82% των αμυντικών του εισαγωγών από την Κίνα, καθιστώντας το κρίσιμη αγορά για τη βιομηχανία όπλων του Πεκίνου.

Το HQ-9B, ένα σύστημα επιφανείας-αέρος μεγάλου βεληνεκούς (SAM), είναι σχεδιασμένο για εμπλοκή αεροσκαφών, πυραύλων κρουζ και τακτικών βαλλιστικών πυραύλων, με ισχυριζόμενη εμβέλεια έως 300 χιλιομέτρων και ικανότητα αναχαίτισης πολλαπλών στόχων ταυτόχρονα. Το HQ-16 (LY-80), ένα SAM μεσαίας εμβέλειας, προορίζεται για την αντιμετώπιση απειλών χαμηλού υψομέτρου, όπως πυραύλους κρουζ και drones, με εμβέλεια 40 χιλιομέτρων. Και τα δύο συστήματα είναι ενσωματωμένα στο δίκτυο αεράμυνας του Πακιστάν, υποστηριζόμενα από ραντάρ όπως τα IBIS-150 και YLC-8E, και προωθήθηκαν ως ισχυρές ασπίδες έναντι προηγμένων απειλών, συμπεριλαμβανομένων των ινδικών Rafale και πυραύλων BrahMos.

Ωστόσο, τα μοναδικά χαρακτηριστικά του BrahMos—υψηλή ταχύτητα, τροχιά χαμηλού υψομέτρου και ευελιξία—φαίνεται να υπερκέρασαν αυτά τα συστήματα. Η επίπεδη τροχιά του πυραύλου και η ταχύτητα Mach 3 καθιστούν δύσκολο για τα ραντάρ να τον εντοπίσουν και να τον παρακολουθήσουν εγκαίρως για αναχαίτιση. Επιπρόσθετα, η χρήση από την Ινδία τακτικών καταστολής εχθρικών αεράμυνων (SEAD), συμπεριλαμβανομένης της παρεμβολής ραντάρ και πυρομαχικών Harop, πιθανότατα εξουδετέρωσε βασικά στοιχεία του πακιστανικού δικτύου αεράμυνας, καθιστώντας τα HQ-9B και HQ-16 αναποτελεσματικά.

Το περιστατικό του 2022 με τον BrahMos, όπου ένας μη οπλισμένος πύραυλος εισήλθε κατά λάθος στον πακιστανικό εναέριο χώρο και διένυσε 124 χιλιόμετρα χωρίς να αναχαιτιστεί, είχε ήδη εγείρει ερωτήματα για την αποτελεσματικότητα αυτών των συστημάτων. Οι ισχυρισμοί του Πακιστάν για παρακολούθηση του πυραύλου δεν ακολουθήθηκαν από απόπειρα αναχαίτισης, υπογραμμίζοντας περαιτέρω πιθανές ελλείψεις. Αναλυτές σημείωσαν ότι ο σχεδιασμός του HQ-16, που βασίζεται σε φορτηγά και ξεχωριστά οχήματα καθοδήγησης ραντάρ, μπορεί να περιορίζει την κινητικότητα και την αποτελεσματικότητά του σε δύσκολα εδάφη, όπως οι ορεινές παραμεθόριες περιοχές του Πακιστάν.

Η δυσαρέσκεια του Πακιστάν με τα συστήματα HQ-9B και HQ-16 έχει ευρύτερες επιπτώσεις για τη στρατηγική του άμυνας και τη θέση της Κίνας στην παγκόσμια αγορά όπλων. Με σχεδόν 20 δισεκατομμύρια δολάρια σε κινεζικά όπλα, συμπεριλαμβανομένων μαχητικών J-10C και JF-17, πυραύλων αέρος-αέρος PL-15 και drones Wing Loong-II, που έχουν προμηθευτεί στο Πακιστάν, οι αποτυχίες κατά την Επιχείρηση Sindoor αποτελούν σημαντική οπισθοδρόμηση για τις φιλοδοξίες εξαγωγής όπλων του Πεκίνου. Αναφορές για άλλα κινεζικά συστήματα, όπως η αποτυχία του πυραύλου PL-15 να πλήξει στόχους και η καταστροφή του ραντάρ YLC-8E, έχουν εντείνει τις ανησυχίες για την αξιοπιστία της κινεζικής στρατιωτικής τεχνολογίας.

Σε απάντηση, το Πακιστάν φέρεται να εξετάζει τη διαφοροποίηση των προμηθειών αεράμυνας, με ενδιαφέρον για τα τουρκικά συστήματα SİPER 1 και SİPER 2, τα οποία προσφέρουν βελτιωμένες δυνατότητες ραντάρ και καθοδήγησης και ανθεκτικότητα έναντι ηλεκτρονικών αντιμέτρων. Αυτή η στροφή υποδηλώνει αυξανόμενη απογοήτευση με τα κινεζικά συστήματα και επιθυμία μείωσης της εξάρτησης από έναν μόνο προμηθευτή.
Για την Κίνα, η δημόσια κριτική στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα παράπονα του Πακιστάν αποτελούν πρόκληση για την εικόνα της ως αξιόπιστης εναλλακτικής έναντι των δυτικών και ρωσικών προμηθευτών όπλων. Η σύγκριση του HQ-9B με το σύστημα Patriot των ΗΠΑ έχει αμφισβητηθεί, ιδιαίτερα καθώς το Patriot έχει αποδείξει επιτυχία σε πεδία μαχών όπως στην Ουκρανία. Η αποτυχία των κινεζικών συστημάτων στο Πακιστάν μπορεί επίσης να επηρεάσει τη στρατηγική αεράμυνας της ίδιας της Κίνας, καθώς ο Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός (PLA) βασίζεται σε παρόμοια συστήματα, συμπεριλαμβανομένων περίπου 300 παραλλαγών του HQ-9, για το δικό του δίκτυο άμυνας.

ΠΗΓΗ: Indian Defence Researching Wing