ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΖΩΝΕΣ – ΟΙ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΟΖ

Γράφει ο Αριστόβουλος

Έχοντας στις ….. μιλήσει για την ελληνική απραξία στην υλοποίηση των προνοιών του διεθνούς δικαίου για τις θαλάσσιες ζώνες, εύλογα διερωτόμαστε ποιά είναι η νησιωτική πολιτική της χώρας; Σίγουρα δεν μπορεί να περικλείεται στην (διόλου) αφελή άποψη που έχει ειπωθεί πως χρειαζόμαστε Πρέσπες και στα Δωδεκάνησα. Δηλαδή να ξεφορτωθούμε ακόμα ένα βαρίδι…. Δρέψαμε τόσους καρπούς από το ξεπούλημα του ιερού ονόματος της Μακεδονίας κι επιθυμούμε να τους αυγατίσουμε κι αλλού. Το θέμα όμως των νήσων και του Αιγαίου είναι τεράστιο και θα χρειαστεί δική του ανάλυση. Προς ώρας μπορούμε να πούμε ότι η χώρα υπάρχει διότι υπάρχουν το Αιγαίο και τα νησιά του, ως καρδιά και πνεύμονες. Σε όλα τα μεγάλα ζητήματα, πρωτίστως πρέπει να εξετάζουμε τι κάνουμε και κυρίως τι δεν κάνουμε. Υποχωρήσαμε στη Βέρνη (1976), σταματήσαμε μετά το Σισμίκ (1987), «αποφύγαμε» τον πόλεμο στα Ίμια (1996). Διότι από τη μεταπολίτευση και μετά κυριαρχεί η άποψη ότι εάν πέσει μια βόμβα στο Αιγαίο θα πάμε 40 χρόνια πίσω. Και με τέτοια φοβικά σύνδρομα φτάσαμε πέρυσι στην Κάσο, να μην μπορούμε να ασκήσουμε ένα κυριαρχικό μας δικαίωμα. Μην βιαστούμε να ρίξουμε όλο το φταίξιμο στους πολιτικούς. Όντως η υποχωρητικότητα από το πέρας του Αττίλα 2 δεν έχει προηγούμενο σε διάρκεια. Έχει παρατηρηθεί μια αποστροφή προς εξυπηρέτηση εθνικών συμφερόντων που το λιγότερο κάνει την Τουρκία να ζητάει όλο και περισσότερα όταν βλέπει πως εμείς δεν ασκούμε τα αυτονόητα.

Όμως και η κοινωνία, ο μέσος πολίτης αυτής της χώρας, ο νέος άνθρωπος, ο γονιός, πως άραγε προσεγγίζουν αυτά τα θέματα; Εάν απαξιώνουν και θεωρούν κάποια μίλια στο Αιγαίο που μας ανήκουν ως νερό, περίπου άυλο δηλαδή, τότε υπάρχει σοβαρό πρόβλημα. Κι αν τα νησιά μας, τα νησαία εδάφη μας όσο μικρά κι αν είναι, αποκαλούνται ξερονήσια, ερημονήσια κι ότι άλλο μειωτικό υπάρχει, τότε πυροβολούμε το σώμα μας. Κι αν για κάποιους το Αιγαίο ανήκει στα ψάρια του, τότε εκ των έσω έχει γίνει το γκριζάρισμα. Κι αν υπάρχουν αντιλήψεις ότι κι αν λείψουν κάποια ξερονήσια δεν έγινε και τίποτα, η ραστώνη μας να μην χαλάσει, τότε το καρκίνωμα στην κοινωνία είναι βαθύ. Στο σημείο αυτό θα αναρωτηθούμε, εάν η εφαρμογή του διεθνούς δικαίου μας χαρίζει μια επιπλέον Πελοπόννησο στη θάλασσα, είμαστε σοβαροί να την αρνηθούμε; Υπάρχουν χώρες στο μέγεθος της, ακόμα και μικρότερες……

Για να αντιληφθούμε τι παίζεται τόσα χρόνια στο Αιγαίο και τι διακυβεύεται σήμερα, θα πρέπει να γνωρίσουμε τα όρια της ελληνικής ΑΟΖ. Η χώρα μας διαθέτει μια από τις μεγαλύτερες ακτογραμμές στον κόσμο, ανέρχεται δε σε 17.252 χλμ από τα οποία (70%) αφορούν σε νησιωτική ακτογραμμή. Έχουμε δηλαδή σε ακτογραμμή το 1/3 της Μεσογείου και τα νησιά μόνα τους το ¼ !!!!. Η Ελληνική ΑΟΖ στηρίζεται σε 4 σημεία. Βόρειο Αιγαίο, Οθωνοί, Γαύδος και Μεγίστη (Καστελόριζο). Ας τα εξετάσουμε αναλυτικότερα.

Στο βόρειο Αιγαίο εντοπίζεται η έναρξη των τουρκικών διεκδικήσεων όταν το 1973 ανακοινώθηκε το κοίτασμα του Πρίνου, ως η νότια απόληξη ενός πετρελαιοφόρου πεδίου που ξεκινάει από τα γνωστά κοιτάσματα της Ρουμανίας. Ασχέτως εάν απέδωσε ή όχι τις προσδοκίες που αρχικά υπήρχανε, σε μια εποχή παγκόσμιας πετρελαϊκής κρίσης κι όταν η κλιματική κρίση με τη συνεπακόλουθη ανάγκη μεταβολής των πηγών ενέργειας, αποτέλεσε σοβαρό γεγονός. Η έννοια της υφαλοκρηπίδας αποκτούσε οντότητα. Άλλωστε το 1987 η κρίση που υπήρξε αφορούσε την προέκταση του κοιτάσματος του Πρίνου, στα 6,5 νμ πέρα από το Ακρωτήριο Μπάμπουρας της Θάσου. Αφορούσε σε μια προσπάθεια της Τουρκίας να χαρακτηρίσει ως αμφισβητούμενη ακόμα και την ελληνική υφαλοκρηπίδα κάνοντας διασταλτική ερμηνεία (= τουρκική απόδοση) στο Πρωτόκολλο της Βέρνης (1976). Οι Τούρκοι ποτέ δεν ενεργούν τυχαία, ούτε για να ρίξουν κι ένα πυροτέχνημα. Η εξέλιξη λίγο πολύ γνωστή. Κινητοποιήθηκε ο Στόλος, αντέδρασε (απείλησε) η πολιτική ηγεσία και οι Τούρκοι αποχώρησαν μεν, συμφωνήθηκε δε όπως αποφύγουμε αμφότεροι ενέργειες έρευνας ακόμη και στις υφαλοκρηπίδες μας. Έχει σημασία να γνωρίζουμε τι προηγήθηκε της κρίσης. Άστοχοι πολιτικοί χειρισμοί εθνικοποίησης της κοινοπραξίας του Πρίνου την οποία είχε μια καναδική εταιρία, της οποίας ο χρόνος σύμβασης σύντομα εξέπνεε, προκάλεσε αντανακλαστικά και αλυσιδωτές αντιδράσεις φθάνοντας στην κρίση του Μαρτίου 1987.

Το βασικότερο σημείο της ΑΟΖ στην περιοχή είναι η νήσος Ζουράφα με τον φάρο της, ανατολικά της Σαμοθράκης. Υπάρχουν κάποιοι αχαρακτήριστοι νόες μέσα στη χώρα που αρέσκονται να μειώνουν κάθε εθνικό δίκαιο. Έτσι αποκαλούν τη Ζουράφα, βράχο. Όμως δεν είναι, γιατί εξέχει μόνιμα της θάλασσας. Κι έχει φάρο πολύ βασικό για τη ναυσιπλοΐα (πλησίον των Στενών). Και συνδράμει αποφασιστικά στη χρήση αλιευτικών πεδίων από έλληνες ψαράδες. Γιατί εάν δεν ήταν σημαντική, τότε η τουρκική ακτοφυλακή δεν θα τους παρενοχλούσε. Και κινδυνεύει από διάβρωση, οπότε πρέπει συχνά πυκνά να αποκαθίσταται. Οι νόες, πάντα πρόθυμοι όταν πρόκειται να πληγούν τα εθνικά συμφέροντα, χαρακτηρίζουν πρωτοφανή τα όσα υποστηρίζονται για την Ζουράφα ή Λαδοξέρα στον τοπικό πληθυσμό. Τα τοπωνύμια έχουν πάντα σημασία, οι παλαιότεροι έβλεπαν ως λάδι στην επιφάνεια της θάλασσας το πετρέλαιο που κατά διαστήματα διέρρεε. Ας δούμε όμως τι κάνουν σε ανάλογες περιπτώσεις, άλλες χώρες όπως η Ιαπωνία και η Ισλανδία. Η πρώτη για τις μικροσκοπικές νησίδες Οκινοτοροσίρα πολύ μακρυά από την ιαπωνική ακτογραμμή και πλησίον του Αρχιπελάγους των Φιλιππίνων τοποθέτησε πέριξ αυτών 9,.000 χαλύβδινους κύβους. Έτσι θα προστατέψει αυτό τον κοραλλιογενή σχηματισμό, ο οποίος όταν η στάθμη των νερών ανεβαίνει (= μέγιστη πλήμμη, τις απογευματινές ώρες), δεν προεξέχει περισσότερο από ένα διπλό κρεβάτι. Με τον τρόπο αυτό η Ιαπωνία κερδίζει 163.000 τετρ μίλια στη θάλασσα, έκταση μεγαλύτερη από την έκταση της χώρας. Η Ισλανδία από τη άλλη, προσπαθεί λυσσωδώς να διασώσει τη νήσο Κολμπάνσεϋ από τη διάβρωση κι η οποία έχει απολέσει τα 2/3 κατά τα τελευταία 80 χρόνια.

Ένα άλλο στήριγμα της ελληνικής ΑΟΖ είναι το Σύμπλεγμα των Οθωνών βορείως της Κέρκυρας και το οποίο οριοθετεί τις θαλάσσιες ζώνες μας προς την Αλβανία και δευτερευόντως προς την Ιταλία, γι αυτό και το όνομα τους είναι Διαπόντιοι. Μαζί με τους Οθωνούς, το Μαθράκι και την Ερίκουσσα, υπάρχει ένα σύμπλεγμα 153 νήσων, που βρίσκονται στο στόμιο της Αδριατικής και εξισορροπούν την στρατηγική απώλεια της νήσου Σάσων (έμπροσθεν λιμένος Αυλώνα της Αλβανίας). Το Ιόνιο δεν είναι μια θάλασσα μικρότερης σημασίας από το Αιγαίο. Μπορεί να έχουμε υπογράψει μια σοβαρή συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ με την Ιταλία, αλλά για μια χώρα που στερείται στρατηγικού βάθους, το Ιόνιο μας ενώνει με τη δυτική Ευρώπη. Διαθέτει πολλά νησαία εδάφη και πολύνησα όπως οι Στροφάδες (33) και οι Οιννούσες (25). Μεγαλύτερα νησιά όπως η Κέρκυρα, διαθέτουν 129 νησιά. Όλα αυτά δεν πρέπει να απαξιώνονται.

Διότι παρά τη συμφωνία με την Ιταλία εκκρεμεί η αντίστοιχη με την Αλβανία. Με τη γειτονική χώρα, που έχουμε τόσους δεσμούς, φθάσαμε σε συμφωνία το 2009 με χρήση της μέσης γραμμής. Κι ενώ απέμενε η τελική υπογραφή, κάποια οργάνωση Ερυθρόμαυρη Συμμαχία μέλος της οποίας ήταν κι ο νυν πρωθυπουργός κ. Ράμα προσέφυγε στο Συνταγματικό Δικαστήριο, το οποίο ακύρωσε τη συμφωνία. Εδώ συναντάμε μια σειρά από ευτράπελα. Πουθενά στον κόσμο οι συμφωνίες διπλωματών και παραγόντων των ΥΠΕΞ δεν υπόκεινται στην έγκριση εσωτερικών δικαιοδοτικών οργάνων. Η γείτονας, με την οποία θέλουμε να διατηρούμε καλές σχέσεις όπως και με όλους, δεν πιέστηκε ποτέ ώστε να σεβαστεί την υπογραφή της. Ανεχόμαστε τον φανερό τουρκικό δάκτυλο κι επιπλέον έχουμε ανεχθεί τον κ. Ράμα να μας αυτοπροβάλλεται ως ενδιάμεσος συνομιλητής με την Τουρκία, όταν είναι φανερά ετεροβαρής προς εκείνη κι όταν αυτό δεν του έχει ζητηθεί. Παράλληλα δεχόμαστε να διοργανώνει πολιτικές προεκλογικές συγκεντρώσεις στις οποίες αναφέρεται σε Νότια Αλβανία κι ότι ο όρος Βόρειος Ήπειρος δεν υφίσταται πλέον, χωρίς κανείς αρμόδιος παράγοντας να του υπενθυμίσει ότι για τη Βόρειο Ήπειρο τελεί ακόμα εν ισχύ το Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας (1914). Και δεν είναι λογικό κι αποδεκτό το γεγονός ότι η Αλβανία προ ολίγων ετών διαμαρτυρήθηκε διότι επανδρώθηκε το ακριτικό φυλάκιο των Οθωνών. Επιτρέπουμε σε δορυφόρους της Άγκυρας να υιοθετούν κι αναπαράγουν τα αφηγήματά της.

Η ελληνική ΑΟΖ είναι μια τεράστια περιοχή, επομένως και η ανάπτυξη περί αυτής θα πρέπει να είναι ανάλογη. Για λόγους αποφυγής κορεσμού των αναγνωστών, κρίνεται απαραίτητο να περιοριστούμε στους δυο εκ των τεσσάρων πυλώνων. Διότι όλοι είναι μεν σημαντικοί και ιδιαίτεροι. Με τα όσα όμως διαδραματίζονται στο χώρο της Ανατολικής Μεσογείου από πολλών ετών όπου η Τουρκία συστηματικά εγείρει τις παράλογες απαιτήσεις της αλλά και με την πρόσφατη αρνητικότατη εξέλιξη σε ότι αφορά τη στάση της Λιβύης που ουσιαστικά δεν υφίσταται ως χώρα, κρίνεται απαραίτητο όπως εξεταστούν σε διαφορετικά άρθρα η Γαύδος και η Μεγίστη.