Η Γερμανία και η Πολωνία παραμένουν οι δύο χώρες που έχουν δεχθεί τους περισσότερους Ουκρανούς πρόσφυγες από την έναρξη της ρωσικής εισβολής το 2022. Περίπου 1,2 εκατομμύρια Ουκρανοί ζουν σήμερα στη Γερμανία και σχεδόν ένα εκατομμύριο στην Πολωνία. Ωστόσο, η αυξανόμενη παρουσία τους προκαλεί πλέον έντονες πολιτικές αντιπαραθέσεις, καθώς ο αριθμός των νεαρών ανδρών που εγκαταλείπουν την Ουκρανία έχει αυξηθεί θεαματικά τους τελευταίους μήνες.

Η εξέλιξη αυτή σχετίζεται με την απόφαση του προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι στα τέλη Αυγούστου να χαλαρώσει τους κανόνες εξόδου για άνδρες κάτω των 25 ετών — ηλικίες που δεν θεωρούνται ακόμη επιλέξιμες για στρατιωτική θητεία. Έτσι, άνδρες 18 έως 22 ετών μπορούν πλέον να φύγουν από τη χώρα και να επιστρέψουν χωρίς κυρώσεις.

Σύμφωνα με τα στοιχεία των συνόρων, 45.300 νέοι Ουκρανοί ηλικίας 18–22 ετών διέσχισαν την Πολωνία μεταξύ Ιανουαρίου και Αυγούστου 2025, ενώ μόνο τον Σεπτέμβριο και Οκτώβριο ο αριθμός τους διπλασιάστηκε σε 98.500, δηλαδή περίπου 1.600 την ημέρα. Πολλοί εξ αυτών συνέχισαν δυτικά προς τη Γερμανία, όπου οι αφίξεις νέων Ουκρανών ανδρών αυξήθηκαν από 19 την εβδομάδα τον Αύγουστο σε πάνω από 1.400–1.800 την εβδομάδα τον Οκτώβριο.

Πολιτικές αντιδράσεις σε Βερολίνο και Βαρσοβία

Στη Γερμανία, στελέχη του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος (CDU) του καγκελάριου Φρίντριχ Μερτς εκφράζουν ανησυχία ότι η κοινή γνώμη μπορεί να στραφεί εναντίον της υποστήριξης προς το Κίεβο, αν φανεί πως οι νέοι Ουκρανοί αποφεύγουν τη στράτευση.
«Δεν είναι προς το συμφέρον μας να βλέπουμε νεαρούς Ουκρανούς άνδρες να περνούν τον χρόνο τους στη Γερμανία αντί να υπερασπίζονται τη χώρα τους», δήλωσε ο Γιούργκεν Χαρντ (CDU).

Ανάλογες φωνές ακούγονται και στην Πολωνία. Το ακροδεξιό κόμμα Konfederacja κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι μετατρέπει τη χώρα σε «καταφύγιο για λιποτάκτες», επιβαρύνοντας ταυτόχρονα τους Πολωνούς φορολογουμένους. Παρά το γεγονός ότι οι Ουκρανοί αποτελούν πλέον πάνω από το 6% του πολωνικού εργατικού δυναμικού και συμβάλλουν στην οικονομική ανάπτυξη, ακροδεξιοί κύκλοι υποστηρίζουν ότι απολαμβάνουν υπερβολικά πολλά κοινωνικά επιδόματα.

Ο Πολωνός πρόεδρος Κάρολ Ναβρότσκι, προερχόμενος από το κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS), άσκησε βέτο σε νομοσχέδιο παροχής βοήθειας στους Ουκρανούς, δηλώνοντας ότι μόνο όσοι εργάζονται και φορολογούνται στην Πολωνία θα πρέπει να λαμβάνουν κοινωνικές παροχές.

Στη Γερμανία, το AfD (Εναλλακτική για τη Γερμανία) υιοθετεί παρόμοια ρητορική, ενώ βρίσκεται πλέον πρώτο στις δημοσκοπήσεις. Σύμφωνα με την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Απασχόλησης, περίπου 490.000 Ουκρανοί σε ηλικία εργασίας λαμβάνουν επίδομα μακροχρόνιας ανεργίας.

Προτάσεις για αλλαγές στο καθεστώς προστασίας

Η συζήτηση κλιμακώθηκε όταν ο πρωθυπουργός της Βαυαρίας και ηγέτης του CSU, Μάρκους Ζέντερ, πρότεινε τον περιορισμό της Οδηγίας Προσωρινής Προστασίας της Ε.Ε., εάν το Κίεβο δεν αναλάβει πρωτοβουλίες για τον περιορισμό των αφίξεων.
«Η αλληλεγγύη μας προς την Ουκρανία παραμένει», τόνισε ο Ζέντερ, «αλλά χρειάζεται σαφείς κανόνες και υπευθυνότητα και από τις δύο πλευρές».

Η νέα αυτή κρίση αποκαλύπτει τις πρώτες ρωγμές στη στάση της Ευρώπης απέναντι στην Ουκρανία, καθώς η κόπωση από τον πόλεμο και οι εσωτερικές πολιτικές πιέσεις αρχίζουν να μετατρέπουν την ανθρωπιστική υποδοχή σε αντικείμενο εθνικού και ιδεολογικού διχασμού.

Η 28η Οκτωβρίου αποτέλεσε μία σκληρή δοκιμασία του ελληνικού λαού.

Οι αγώνες που έδωσε το Ελληνικό έθνος είχαν την μορφή άμυνας, αντίστασης, ή απελευθέρωσης Ελληνικών εδαφών και Ελλήνων και τελικά την 28η Οκτωβρίου οι Έλληνες και οι Ελληνίδες επέλεξαν την αξιοπρέπεια και την ελευθερία από την ήττα και την ταπείνωση. Και μάλιστα έναντι ενός εχθρού με πολύ περισσότερες και ποιοτικότερες δυνάμεις.

Είναι γεγονός ότι η Ελλάδα, ως κράτος, δεν έχει κάτι σχεδόν τίποτα ουσιαστικό για τους ήρωες που χάθηκαν. Και αναφερόμαστε στην ανάπαυση των πάνω από 8.000 νεκρών Ελλήνων στρατιωτών. Σήμερα, οφείλουμε να στηρίξουμε την περισυλλογή των οστών των Ελλήνων στρατιωτών και να στηρίξουμε την κατασκευή των στρατιωτικών νεκροταφείων και την κατασκευή κενοταφίων, προς τιμήν των ενδόξως πεσόντων στην Βόρεια Ήπειρο.

Είναι το ελάχιστο χρέος έναντι των ανθρώπων που έδωσαν τη ζωή τους, αντιστεκόμενοι στην υποταγή.

Η συνέντευξη στον τηλεοπτικό σταθμό Θράκη Νετ στη συνέχεια.

Επιμέλεια: Μαρία Ζαχαράκη, SigmaLive

Η συνάντηση Ερντογάν–Μερτς σήμερα στην Άγκυρα έδειξε ότι, όταν το ζήτημα είναι η ασφάλεια και η αποτροπή, Άγκυρα και Βερολίνο μπορούν να συντονιστούν με τρόπο σχεδόν αυτονόητο: άρση περιορισμών στα εξοπλιστικά, κοινά προγράμματα και στενότερη αμυντική συνεργασία στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ που εξυπηρετεί αμφότερους.

Ωστόσο, μόλις η συζήτηση μεταφέρθηκε στο ευρωπαϊκό κεκτημένο, τη δημοκρατία και το Ισραήλ, το έδαφος ράγισε.

Στην καρδιά των σημερινών δηλώσεων Τούρκου προέδρου – Γερμανού καγκελάριου κυριάρχησε η αμυντική σύμπραξη και η ανάγκη άρσης των περιορισμών που είχαν σκιάσει στο παρελθόν τις προμήθειες στρατιωτικού υλικού προς την Τουρκία. Η σύμπλευση στην άμυνα ήταν το ζητούμενο και αυτή επετεύχθη πλήρως σήμερα.

Ο Ερντογάν επιδίωξε να δείξει ότι η Τουρκία και η Γερμανία μπορούν να αφήσουν πίσω τους τις εντάσεις στα εξοπλιστικά και να χτίσουν μια νέα φάση συνεργασίας, βασισμένη στις σύγχρονες ανάγκες ασφάλειας.

«Συζητήσαμε με τον καγκελάριο το θέμα της αμυντικής συνεργασίας, η οποία θα αναβαθμίσει τόσο το εμπόριο όσο και τις κοινές επενδύσεις μας.

Υπό το φως των μεταβαλλόμενων συνθηκών ασφάλειας στην Ευρώπη, πρέπει να αφήσουμε πίσω μας τα προβλήματα που αντιμετωπίσαμε στο παρελθόν στην προμήθεια προϊόντων αμυντικής βιομηχανίας και να επικεντρωθούμε σε κοινά έργα».

Τα Eurofighters θετικό μήνυμα συνεργασίας

O Τούρκος πρόεδρος υπογράμμισε ότι η Γερμανία έχει ήδη κάνει πρακτικά βήματα, δείχνοντας πως η σχέση μπορεί να αναθερμανθεί σε κρίσιμα εξοπλιστικά προγράμματα, όπως τα Eurofighters.

«Χαιρετίζουμε με ικανοποίηση τα θετικά βήματα που έχει κάνει η Γερμανία στον τομέα αυτό τον τελευταίο καιρό, όπως η διαδικασία προμήθειας αεροσκαφών Eurofighters».

“Win-win”

Ο Τούρκος πρόεδρος πρόβαλε στη συνέχεια την ενισχυμένη εγχώρια αμυντική βιομηχανία ως λόγο ισότιμης συνεργασίας, όχι ως εξάρτηση.

«Λαμβάνοντας υπόψη τη δυναμική που έχει αποκτήσει η Τουρκία στον τομέα της αμυντικής βιομηχανίας, φαίνεται ότι έχουμε πολύ ευρείες δυνατότητες συνεργασίας με τη Γερμανία. Μπορούμε να ενισχύσουμε ακόμη περισσότερο αυτή τη συνεργασία με βάση την αρχή win-win», είπε, υπενθυμίζοντας ότι πέρα από την άμυνα, Γερμανία και Τουρκία έχουν και ισχυρή οικονομική σχέση που θέλουν να αναπτύξουν ακόμη περισσότερο.

«Η Γερμανία είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας στην Ευρώπη. Στόχος μας είναι να αυξήσουμε το εμπορικό μας όγκο, που φτάνει τα 50 δισεκατομμύρια δολάρια, σε 60 δισεκατομμύρια δολάρια στο εγγύς μέλλον».

Μερτς: Ανάγκη στρατηγικής συνεργασίας

Από την πλευρά του, ο Μερτς παρουσίασε την Τουρκία ως αναπόσπαστο κομμάτι των ευρωπαϊκών στρατηγικών ισορροπιών και δήλωσε ξεκάθαρα ότι η Ευρώπη δεν μπορεί να την αγνοεί.

«Με την πρώτη μου επίσκεψη στην Άγκυρα, θέλω να στείλω ένα μήνυμα. Ας αξιοποιήσουμε καλύτερα το εξαιρετικό δυναμικό που προσφέρουν οι σχέσεις μας τα επόμενα χρόνια, είναι απαραίτητο.

Διότι εισερχόμαστε σε μια νέα γεωπολιτική διαδικασία και σε αυτή τη διαδικασία θα είναι καθοριστική η πολιτική των μεγάλων δυνάμεων.

Από αυτό συνάγω το εξής συμπέρασμα: ως Γερμανοί και Ευρωπαίοι, πρέπει να αναπτύξουμε τις στρατηγικές μας συνεργασίες και η Τουρκία δεν μπορεί, δεν πρέπει να μείνει εκτός», ανέφερε, τονίζοντας ότι η συμμαχία στο ΝΑΤΟ αποτελεί τη βάση που επιτρέπει να ξαναχτιστεί η σχέση.

«Ταυτόχρονα, είμαστε πολύ στενοί σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ. Η Τουρκία είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας σε όλα σχεδόν τα θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας που μας απασχολούν. Θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε πάνω σε αυτή τη βάση και θα ξεκινήσουμε εκ νέου έναν στρατηγικό διάλογο».

Eurofighter: κοινή στρατηγική επένδυση

Ο Μερτς συνέδεσε μάλιστα την προμήθεια των αεροσκαφών Eurofighters με μια πιο βαθιά συνεργασία ασφαλείας και πρότεινε συνεργασία και σε μεγάλα αναπτυξιακά έργα, όχι μόνο στα στρατιωτικά.

«Θα συνεργαστούμε πιο στενά στον τομέα της πολιτικής ασφάλειας. Για παράδειγμα, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, σχετικά με την αγορά των αεροσκαφών Eurofighters. Φυσικά, θέλω να πω ότι αυτή η συνεργασία προσφέρει πολλές ευκαιρίες».

«Για τον λόγο αυτό, μετά την έγκριση της Γερμανίας, χαιρόμαστε για την απόφαση της Τουρκίας να αγοράσει 20 Eurofighters. Συμφωνούμε ότι αυτά τα αεροσκάφη θα εξυπηρετήσουν την κοινή μας ασφάλεια».

«Για παράδειγμα, μπορούμε να σημειώσουμε σημαντική πρόοδο στον τομέα των σιδηροδρόμων. Για να προχωρήσουμε σε αυτή την κατεύθυνση, η νέα γεωπολιτική κατάσταση απαιτεί και επιτρέπει από πολλές απόψεις μια στενότερη συνεργασία.

Μια ώριμη συνεργασία μεταξύ της Τουρκίας και της Γερμανίας είναι προς το στρατηγικό συμφέρον και των δύο πλευρών».

Ρωσική απειλή: κοινό ζήτημα ασφάλειας

Ο Μερτς παρουσίασε στη συνέχεια τη Ρωσία ως παράγοντα που ενώνει Τουρκία και Ευρώπη σε θέματα ασφάλειας.

«Η Γερμανία και η Τουρκία έχουν τα ίδια συμφέροντα ως σύμμαχοι του ΝΑΤΟ. Είναι γνωστό και στην Άγκυρα ότι ο μιλιταρικός ρεβιζιονισμός της Ρωσίας απειλεί συνολικά την ασφάλεια της Ευρώπης και της Ατλαντικής περιοχής. Για το λόγο αυτό, εφαρμόζουμε τις αποφάσεις που ελήφθησαν στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στη Χάγη».

Διαφωνία για τα κριτήρια ένταξης στην ΕΕ

Ενώ οι δύο πλευρές επιχείρησαν εμφανίστηκαν συντονισμένες στο πεδίο της άμυνας και των εξοπλισμών, στο ζήτημα της ευρωπαϊκής πορείας και στη στάση απέναντι στο Ισραήλ, Ερντογάν και Μερτς βρέθηκαν να διαφωνούν δημόσια, με την Άγκυρα να αμφισβητεί ανοιχτά το θεμέλιο πλαίσιο της ευρωπαϊκής ένταξης.

Ο Τούρκος πρόεδρος, σε τόνο εμφανώς υπεροπτικό, διεμήνυσε ότι η Τουρκία δεν προσέρχεται στην ΕΕ για να συμμορφωθεί με τα κριτήρια της Κοπεγχάγης, αλλά για να προβάλλει τα δικά της – τα κριτήρια της Άγκυρας, όπως τα όρισε.

Στην υπόθεση Ιμάμογλου, δε, ο Ερντογάν έσπευσε να μετατρέψει την πολιτική δίωξη σε «παράδειγμα κράτους δικαίου», επιμένοντας πως «ο νόμος εφαρμόζεται σε όλους».

Ο Μερτς, αντίθετα, περιορίστηκε σε έναν χαμηλότονο υπαινιγμό πως η Γερμανία «διαφωνεί με ορισμένες δικαστικές πρακτικές», χωρίς να κατονομάσει τον δήμαρχο Κωνσταντινούπολης – όμως αφήνοντας ξεκάθαρο ότι η ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας παραμένει δεμένη με την τήρηση των κριτηρίων που η ίδια είχε άλλοτε αποδεχθεί.

Στην ερώτηση που δέχτηκε ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν σχετικά με την ενταξιακή πορεία και πώς αυτή συνάδει με τις πολιτικές διώξεις στο εσωτερικό, απάντησε ότι η Τουρκία δεν αποδέχεται παθητικά τα ευρωπαϊκά κριτήρια και αντιπροτείνει τα δικά της πρότυπα ως κράτος.

«Πρώτα απ’ όλα, αυτή τη στιγμή στην Τουρκία είμαστε άνετοι και ήσυχοι όσον αφορά αυτές τις προσεγγίσεις. Διότι όσον αφορά τα κριτήρια της Κοπεγχάγης, πάντα λέγαμε το εξής: Αν η Τουρκία προσεγγίζεται με βάση τα κριτήρια της Κοπεγχάγης, τότε έχουμε και εμείς τα κριτήρια της Άγκυρας.

Με τα κριτήρια της Άγκυρας ανοιγόμαστε προς την Ευρώπη και τον κόσμο. Γιατί η Τουρκία δεν είναι μια συνηθισμένη χώρα της Ευρώπης ή της Ασίας. Η Τουρκία είναι μια δημοκρατική χώρα που εφαρμόζει και λειτουργεί καλύτερα από οποιαδήποτε άλλη χώρα στην Ευρώπη και την Ασία και δεν έχει κανένα πρόβλημα με αυτό το θέμα».

Ιμάμογλου: «Παρανόμησε κι ας ήταν δήμαρχος»

Στο σκέλος της ερώτησης που αφορούσε τον φυλακισμένο δήμαρχο Κωνσταντινούπολης, ο Ερντογάν επιχείρησε να παρουσιάσει την υπόθεση Ιμάμογλου όχι ως πολιτική δίωξη, αλλά ως εφαρμογή των κανόνων του κράτους δικαίου απέναντι σε οποιονδήποτε παρανομεί, ανεξάρτητα από την ιδιότητά του.

«Δεύτερον, έχετε μια ερώτηση σχετικά με το Δήμο της Κωνσταντινούπολης. Σε ένα κράτος δικαίου, ανεξάρτητα από τη θέση που κατέχει κανείς, δεν μπορεί να καταπατά το νόμο. Αν καταπατάτε το νόμο, ανεξάρτητα από τη θέση που κατέχετε, οι δικαστικές αρχές σε ένα κράτος δικαίου πρέπει να κάνουν ό,τι είναι απαραίτητο.

Αν δεν το κάνουν, τότε η διαφθορά, η κλοπή και κάθε είδους αδικία θα κυριαρχήσουν. Πράγματι, οι αρχές στην Κωνσταντινούπολη έχουν λειτουργήσει έτσι και αυτή τη στιγμή η δικαιοσύνη εφαρμόζει τη διαδικασία όπως κρίνει απαραίτητο και κάνει ό,τι πρέπει».

Μερτς: Υπέρ συνέχισης του διαλόγου για την ένταξη

Ο Μερτς ξεκαθάρισε ότι η Γερμανία θεωρεί σημαντικό να παραμείνει ανοικτός ο δίαυλος με την Τουρκία για την ευρωπαϊκή της πορεία, αλλά επιμένει στα προαπαιτούμενα που έχουν τεθεί, δηλ. στα κριτήρια της Κοπεγχάγης.

«Εγώ και η ομοσπονδιακή κυβέρνηση επιθυμούμε να δούμε την Τουρκία στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Εξέφρασα στον κύριο πρόεδρο την επιθυμία μου για έναν στρατηγικό διάλογο σε ευρωπαϊκό επίπεδο σχετικά με αυτό το θέμα.

Αναφερθήκαμε στα κριτήρια της Κοπεγχάγης ως προϋπόθεση και επιθυμούμε να συνεχίσουμε να εξετάζουμε αυτά τα θέματα και στο μέλλον.

Τέλος, θα ήθελα να πω το εξής: δεν περιοριζόμαστε στις διμερείς σχέσεις, φυσικά μπορούμε να πούμε ότι σημειώνουμε πρόοδο με τη συνεργασία μας στο ΝΑΤΟ και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Είμαι πολύ χαρούμενος που καταφέραμε να συναντηθούμε για τρίτη φορά».

Μερτς για τα προβλήματα στο κράτος δικαίου στην Τουρκία

Ο Γερμανός καγκελάριος, αν και θετικός στην ένταξη της Τουρκίας, επισήμανε ευθέως ότι η Τουρκία δεν καλύπτει ακόμη τα δημοκρατικά και δικαστικά κριτήρια που απαιτεί η ΕΕ, ενώ απάντησε εμμέσως ότι δεν συμφωνεί με τις τελευταίες δικαστικές διώξεις εναντίον Τούρκων πολιτικών.

«Συζητήσαμε με τον πρόεδρο της Τουρκίας την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας. Ο δρόμος προς την Ευρωπαϊκή Ένωση περνάει από την τήρηση των κριτηρίων της Κοπεγχάγης.

Οι αποφάσεις που λαμβάνονται στην Τουρκία δεν πληρούν αυτές τις προϋποθέσεις, δηλαδή όσον αφορά το κράτος δικαίου και τη δημοκρατία. Με τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε στην Ευρωπαϊκή Ένωση, θα πρέπει να συνεχιστεί ο διάλογος σε αυτό το θέμα.

Θέλουμε η Τουρκία να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο και για μια τέτοια προοπτική χρειάζονται εκθέσεις.

Αυτό δεν είναι μόνο η εκτίμηση της Γερμανίας, αλλά και ολόκληρης της ΕΕ, και θα συνεχίσουμε αυτόν τον διάλογο και στο μέλλον. Συζητήσαμε λεπτομερώς το θέμα αυτό.

Εξέφρασα και εγώ τις ανησυχίες μου. Είπα, για παράδειγμα, ότι υπάρχουν θέματα που δεν συνάδουν με την αντίληψή μας, όπως η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης».

Γάζα: Βερολίνο και Άγκυρα σε αντίθετες όχθες

Το χάσμα ανάμεσα στο Βερολίνο και την Άγκυρα αναδείχθηκε και στο ζήτημα της Γάζας: από τη μία, η Γερμανία επαναβεβαίωσε την ιστορική και πολιτική της στοίχιση με το Ισραήλ, ενώ από την άλλη, η Τουρκία επέμεινε να καταγγέλλει το Τελ Αβίβ για δυσανάλογη και τιμωρητική στρατιωτική δράση, την οποία στηρίζει η Γερμανία.

Ο Γερμανός καγκελάριος εξύμνησε το ρόλο της Τουρκίας ως μεσολαβητή στο ζήτημα της εκεχειρίας, υπενθυμίζοντας ταυτόχρονα τη διαχρονική, σχεδόν θεσμικά κατοχυρωμένη, γερμανική στήριξη προς το κράτος του Ισραήλ.

«Ευχαρίστησα τον κύριο πρόεδρο για τον ρόλο που διαδραμάτισε η Τουρκία στο θέμα της εκεχειρίας στη Γάζα κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας. Χωρίς την Τουρκία, το Κατάρ, την Αίγυπτο και τις ΗΠΑ, αυτή η διαδικασία δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί. Σας ευχαριστώ πολύ για αυτό. Σας ευχαριστώ που το κάνατε δυνατό.

Επιθυμούμε η Τουρκία να χρησιμοποιήσει και πάλι τις δυνατότητές της σε αυτό το θέμα, για παράδειγμα, να ασκήσει την επιρροή της για την αποστρατιωτικοποίηση της Χαμάς, δηλαδή για τη μετάβαση στη δεύτερη φάση».

«Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση στέκεται στο πλευρό του Ισραήλ από την ίδρυσή του. Στέκεται στο πλευρό αυτής της χώρας. Αυτή η χώρα έχει γίνει ένα καταφύγιο για εκατομμύρια Εβραίους. Πολλοί άνθρωποι που έζησαν το Ολοκαύτωμα μετανάστευσαν στο Ισραήλ και γι’ αυτό η Γερμανία θα στέκεται πάντα στο πλευρό του Ισραήλ.

Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι σεβόμαστε ή υποστηρίζουμε χωρίς κριτική κάθε απόφαση της ισραηλινής κυβέρνησης. Η Χαμάς θα μπορούσε να είχε απελευθερώσει νωρίτερα τους ομήρους και να είχε παραδώσει τα όπλα. Τότε ο πόλεμος θα είχε τελειώσει αμέσως».

Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν απάντησε, ωστόσο, με εμφανή οξύτητα, απορρίπτοντας τη γερμανική ανάγνωση της σύγκρουσης και μετατοπίζοντας το βάρος από την πολιτική της Χαμάς στην ισχύ και τα μέσα του Ισραήλ.

«Δυστυχώς, δεν μπορώ να συμφωνήσω σε ένα σημείο. Η Χαμάς δεν διαθέτει βόμβες ούτε πυρηνικά όπλα. Όλα αυτά τα όπλα βρίσκονται στα χέρια του Ισραήλ. Υπάρχουν. Και το Ισραήλ χρησιμοποίησε αυτά τα όπλα, για παράδειγμα χθες το βράδυ, για να χτυπήσει ξανά τη Γάζα με αυτές τις βόμβες.

Δεν τα βλέπετε αυτά ως Γερμανία; Δεν τα παρακολουθείτε αυτά ως Γερμανία; Με το να χτυπάει τα πάντα, προσπαθεί πάντα να τιμωρήσει εκείνη την περιοχή με την πείνα και τη γενοκτονία, και αυτό συνεχίζεται ακόμα».