Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Στις 13 Οκτωβρίου 1904 εφονεύθη από οθωμανικά πυρά ο ήρωας του Μακεδονικού Αγώνα Παύλος Μελάς. Δεν τον ξεχνάμε. Στο βιβλίο – βιογραφία που έγραψε γι’ αυτόν η αγαπημένη του σύζυγος Ναταλία Μελά – Δραγούμη και εκδόθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου το 1926*, στον πρόλογό του, γράφεται χαρακτηριστικά:

«Το βιβλίο αυτό, γράφηκε από τον πόθο να ξαναφέρη στη ζωή τον Παύλο Μελά…για να ιδή ο καθένας πώς πραγματικά ήταν αυτός και η ζωή του…Ο Παύλος Μελάς αγωνίσθηκε για να μην καταστρέψουν οι Βούλγαροι τον τρόπο του σκέπτεσθαι και του αισθάνεσθαι που λέγεται Ελληνισμός. Άλλοι θ’ αγωνισθούν κατά μεγαλύτερων εχθρών. Άλλοι για τη συντήρηση της οικογένειας, του γένους, για τη θρησκεία, για την επιστήμη, για την τέχνη. Όλους μπορεί να τους βοηθήση, να τους στηρίξη στις ώρες τις αδύνατες. Γιατί όλες οι ευγενικές ιδέες έχουν κάτι κοινό μεταξύ τους. Και καμιά δεν προκόβει χωρίς ηρωισμό». Τί προφητικός ο λόγος! Πράγματι σήμερα πυρήνες Ελλήνων αγωνίζονται για τη συντήρηση του γένους, της θρησκείας, της οικογένειας.

Ο Παύλος Μελάς άφησε τις ανέσεις των Αθηνών για τα «ποδόλουτρα» των λασπόνερων και τις κάθε είδους κακουχίες, με σκοπό να αντισταθεί και να βοηθήσει να μείνει Ελληνική η Μακεδονία. Ο ίδιος γνώριζε ότι ήταν πολύ πιθανό να θυσιαστεί εκεί. Όμως δεν δίστασε να το τολμήσει. Στο σημειωματάριό του, που διέσωσε και εξέδωσε με τη βιογραφία του η Ναταλία Μελά, γράφει, μεταξύ άλλων, την Τρίτη, 24 Φεβρουαρίου 1904, εν όψει της αναχώρησής του:

« Κατά το πρόγευμα συνεκρατήθην αρκετά καλά, αν και με δυσκολίαν. Αυτάς τας ημέρας με πνίγει η λύπη και η συγκίνησις. Αφήνω, δια πάντοτε ίσως, τας υπάρξεις τας οποίας λατρεύω υπέρ παν εις αυτόν τον κόσμον…Παίζω ολίγον με την Ζωήν μου (σημ. θυγατέρα του), ίσως είναι η τελευταία φορά. Χορεύω μαζί της. Το αγγελάκι μου έχει φοβερό κέφι. Ο Μίκης μου(σημ. ο γιός του) και αυτός παίζει μαζί μας. Τί γλυκά παιδιά!…

Εκείθεν με την άμαξαν πηγαίνω εις το νεκροταφείον, εις του πατρός μου το μνήμα. Κάθομαι ολίγην ώραν παρά τον τάφον του. Αισθάνομαι την ψυχήν του πολύ κοντά μου. Ενθυμούμαι με πόσην φωτιά αγαπούσε αυτός την πατρίδα, ενθυμούμαι ότι ωρκίσθην επί του φερέτρου του ν’ αποθάνω εν ανάγκη υπέρ αυτής, ενθυμούμαι πόσον μας ελάτρευε και πόσον υπέφερε δια την καταστροφήν του 1897. Όλαι αυταί αι σκέψεις με δίδουν θάρρος και επαναφέρουν ολίγην γαλήνην εις την ψυχήν μου, διότι σκέπτομαι ότι και αν φονευθώ, θα επανεύρω την ψυχήν του αγίου εκείνου ανθρώπου. Κόπτω ολίγους μενεξέδες από τον τάφον του…».

Μετά από προδοσία κυκλώθηκε στο χωριό Στάτιτσα με παλληκάρια του από οθωμανικό στρατιωτικό απόσπασμα και επιχειρήσας μετ’ αυτών έξοδο εφονεύθη. Εκείνη την ώρα, την τελευταία της επίγειας ζωής του, το μυαλό του ήταν στον Χριστό και στην Ελλάδα. Φώναξε τον υπαρχηγό του Πύρζα, έβγαλε το Σταυρό που φορούσε από το λαιμό του και του είπε: «Το σταυρό να τον δώσης στη γυναίκα μου και το τουφέκι, όπως σου είπα, του Μίκη (Σημ. του γιού του) και να τους πης ότι το καθήκον μου έκαμα».

Μέσα στις δυσχερέστατες συνθήκες του Μακεδονικού Αγώνα ο Παύλος Μελάς πνευματική ξεκούραση ένιωθε σε μοναστήρια, εκκλησιές και ξωκκλήσια. Στις 16 Μαρτίου 1904 στην επιστολή του προς την αγαπημένη του σύζυγο Ναταλία – Νάτα, όπως την φώναζε χαϊδευτικά, έγραψε μεταξύ άλλων:

« Χθες εξέχασα να σου κάμω περιγραφήν της μονής ( σημ. Τσιριλόβου) … Ο ηγούμενος ήτον ασκεπής, εβάδιζεν ευθυτενέστατον έχων το υψηλόν του ανάστημα και μόνον την κεφαλήν κλίνων εμπρός, εφαίνετο βυθισμένος εις τίς οίδε ποίας σκέψεις…Εις όλους μας έκαμεν εντύπωσιν το θέαμα του αγαπητού γέροντος. Μας εφάνη ότι εβλέπομεν την Εκκλησίαν μας, τον αντιπρόσωπον του Χριστού, χειραγωγούντα ημάς εις το υψηλόν έργον το οποίον ηρχίσαμεν χθες».

Η θυσία του Παύλου Μελά είναι μέσα στη συνέχεια των θυσιών των ηρώων του Έθνους μας, από των αρχαίων ημερών, των Βυζαντινών, της Τουρκοκρατίας και Ενετοκρατίας, της Επανάστασης του 1821, των Βαλκανικών Πολέμων, έως την Δωδεκάνησο επί ιταλοκρατίας, την Κύπρο επί τουρκοκρατίας και αγγλοκρατίας, μέχρι, πιο πρόσφατα, των Ιμίων και της θυσίας των Σολωμού και Ισαάκ. Η θυσία του Μελά προκύπτει από τα ίδια ιδανικά, που ενέπνεαν τους Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, μοναχό Σαμουήλ, Παπαφλέσσα, Μπότσαρη… Είναι πάντως λυπηρό πως η προδοσία είναι πάντα παρούσα στο Έθνος μας, με το όνομα Εφιάλτης να είναι συνώνυμο της ατιμίας και της προδοσίας, προδοσίας που συνέχισαν οι Πήλιος Γούσης και Νενέκος. Για να φτάσουμε στην, επί θυσία του Δικαίου, συμφωνία της Πρέσπας, που ψηφίστηκε στο Ελληνικό Κοινοβούλιο από τον Αλ. Τσίπρα, τον ΣΥΡΙΖΑ και ποικιλία άλλων βουλευτών, που ικανοποίησε την γεωπολιτική των ΝΑΤΟ και ΕΕ…-

*Τα κείμενα από την Β΄ Έκδοση που εξεδόθη από τον Σύλλογο προς Διάδοσιν των Ελληνικών Γραμμάτων και τις εκδόσεις «Δωδώνη» το 1992, με τίτλο «Παύλος Μελάς – Βιογραφία».