Ιστορική ενεργειακή συμφωνία αναμένεται να υπογραφτεί ανάμεσα σε Ισραήλ και Αίγυπτο

Η συμφωνία αυτή διασφαλίζει την πώληση 130 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων (BCM) φυσικού αερίου, αξίας 35 δισεκατομμυρίων δολαρίων, από το Ισραήλ προς την Αίγυπτο έως το 2040.

Εδώ και αρκετά χρόνια, η Αίγυπτος υποφέρει από έλλειψη ενεργειακών πόρων, σε σημείο που καταγράφονται περιστασιακές διακοπές ρεύματος που διαρκούν αρκετές ώρες σε ορισμένες περιοχές της χώρας. Η αύξηση των προμηθειών από το Ισραήλ αποσκοπεί στην άμβλυνση αυτής της έλλειψης.

Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Νετανιάχου έχει δώσει εντολή να προχωρήσουν οι διαδικασίες για την υπογραφή της ιστορικής αυτής ενεργειακής συμφωνίας μεταξύ των δύο χωρών, ύστερα από αμερικανικό αίτημα.

Εκτός από τους Αμερικανούς, και οι ίδιοι οι Αιγύπτιοι πιέζουν για την επικύρωση της συμφωνίας. Πηγή που γνωρίζει τις λεπτομέρειες ανέφερε στην Israel Hayom ότι κατά την επίσκεψή του στο Ισραήλ την περασμένη εβδομάδα, ο επικεφαλής των αιγυπτιακών υπηρεσιών πληροφοριών, Άμπας Καμέλ, έθεσε το ζήτημα της συμφωνίας για το φυσικό αέριο. Επίσης, κατά τις συζητήσεις της περασμένης νύχτας, ο πρωθυπουργός Νετανιάχου αναφέρθηκε και στο θέμα της λαθραίας διακίνησης όπλων από το Σινά.

Η Αίγυπτος διαθέτει μεγάλα δικά της κοιτάσματα φυσικού αερίου, ωστόσο εκτρέπει σημαντικές ποσότητες προς εξαγωγή μέσω εγκαταστάσεων υγροποίησης, προκειμένου να εξασφαλίσει συνάλλαγμα για τη στήριξη του εμπορικού της ισοζυγίου και των φθινουσών συναλλαγματικών της αποθεμάτων. Το ισραηλινό αέριο, επομένως, είναι ζωτικής σημασίας για αυτήν.

Η Κίνα μετατρέπει το μονοπώλιό της στα σπάνια μέταλλα σε γεωοικονομικό όπλο, προκαλώντας συναγερμό στις Βρυξέλλες. Όπως αναλύουν οι Tobias Gehrke και Janka Oertel του European Council on Foreign Relations, το Πεκίνο, με τις νέες αποφάσεις του Υπουργείου Εμπορίου, κωδικοποιεί και ενισχύει τους περιορισμούς εξαγωγής «τεχνολογιών σχετικών με σπάνιες γαίες» και κρίσιμων υλικών που χρησιμοποιούνται σε μπαταρίες, άμυνα και καθαρές τεχνολογίες.

Πλέον, κάθε κινεζική τεχνολογία ή μηχανή εξόρυξης, επεξεργασίας και ανακύκλωσης, καθώς και εξοπλισμός για μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων, απαιτεί ειδική άδεια εξαγωγής για λόγους «εθνικής ασφάλειας». Εάν η χρήση τους θεωρηθεί στρατιωτικού χαρακτήρα, η άδεια απορρίπτεται αυτομάτως.

Ευρωπαϊκή εξάρτηση και αλυσιδωτές επιπτώσεις

Πριν ακόμη επιβληθούν οι νέοι περιορισμοί, η Κίνα ενέκρινε λιγότερο από το 15% των αιτημάτων ευρωπαϊκών εταιρειών για εξαγωγές σπάνιων γαιών. Η κατάσταση επιδεινώνεται: το Πεκίνο επεκτείνει την εφαρμογή των κανόνων σε όλους τους εξαγωγείς και ενδιάμεσους φορείς, από τράπεζες και μεταφορικές έως ηλεκτρονικές πλατφόρμες.

Η Ε.Ε. βρίσκεται έτσι σε οριακή θέση, καθώς πάνω από το 80% των βασικών ευρωπαϊκών εταιρειών είναι «τρεις μόλις κρίκοι μακριά» από Κινέζους προμηθευτές σπάνιων γαιών – συχνά μέσω αμερικανικών ενδιάμεσων. Οι καθυστερήσεις στις άδειες έχουν ήδη αυξήσει το κόστος παραγωγής και διαταράξει τις αλυσίδες εφοδιασμού, επηρεάζοντας την αμυντική βιομηχανία, τους ημιαγωγούς, τα πυρομαχικά και την ενεργειακή μετάβαση.

Σύμφωνα με τους αναλυτές, το Πεκίνο επιχειρεί να μπλοκάρει τη δημιουργία εναλλακτικών αλυσίδων εφοδιασμού εκτός Κίνας. Κάθε εταιρεία που επιδιώκει διαφοροποίηση θα πρέπει να ζητήσει την άδεια του Πεκίνου για να χρησιμοποιήσει κινεζικές τεχνολογίες.

Από την οικονομία στη γεωπολιτική

Οι Gehrke και Oertel υπογραμμίζουν ότι πρόκειται πλέον για ζήτημα εθνικής ασφάλειας και όχι εμπορικό ζήτημα:

«Για την Κίνα είναι θέμα ελέγχου. Για την Ευρώπη είναι θέμα επιβίωσης».

Η Ε.Ε., σημειώνουν, δεν πρέπει να αντιμετωπίσει την κρίση ως απλό εμπορικό πόλεμο, αλλά να απαντήσει συλλογικά και πολιτικά, χρησιμοποιώντας το «αντι-εξαναγκαστικό μέσο» (Anti-Coercion Instrument – ACI) που υιοθετήθηκε το 2023. Το εργαλείο αυτό επιτρέπει στην Ένωση, χωρίς απαίτηση ομοφωνίας, να επιβάλει τελωνειακούς δασμούς, περιορισμούς στις υπηρεσίες, ελέγχους εξαγωγών, περιορισμούς πρόσβασης σε χρηματοδότηση και δημόσιες προμήθειες, ακόμη και κυρώσεις σε εταιρείες ή άτομα.

Πιθανά ευρωπαϊκά αντίμετρα

Οι συντάκτες του ECFR προτείνουν μια σειρά στοχευμένων μέτρων που θα αυξήσουν την πίεση στο Πεκίνο:

• Περιορισμός στην τεχνολογία ημιαγωγών: Η Ευρώπη μπορεί να περιορίσει την πρόσβαση της Κίνας σε εξοπλισμό για παραγωγή μικροτσίπ, ειδικά σε μηχανές βαθιάς υπεριώδους λιθογραφίας, όπου ευρωπαϊκές εταιρείες διατηρούν πλεονέκτημα.

• Περιορισμός στην αεροναυπηγική: Η Κίνα εξαρτάται από ευρωπαϊκούς κινητήρες jet και εργαλειομηχανές υψηλής ακρίβειας. Ο αποκλεισμός εξαγωγών ή συντήρησης θα μπορούσε να καθυστερήσει το κινεζικό πρόγραμμα ανεξαρτησίας στην αεροπορία.

• Απαγόρευση εξαγωγής βιομηχανικών υλικών όπως ειδικοί χάλυβες, ρουλεμάν και υπερκράματα, κρίσιμα για την κινεζική βιομηχανία.

• Στοχευμένοι δασμοί σε κινεζικά προϊόντα όπως χάλυβας, ανεμογεννήτριες, ηλεκτρικά οχήματα, ηλεκτρονικά και φθηνά καταναλωτικά αγαθά.

«Αναγκαστική διαπραγμάτευση»

Η στρατηγική «Escalate to negotiate» που προτείνουν οι Gehrke και Oertel προβλέπει κλιμάκωση για να επιτευχθεί διαπραγμάτευση. Η Ε.Ε. πρέπει να χρησιμοποιήσει τα μέσα πίεσης για να οδηγήσει το Πεκίνο σε πολιτική συμφωνία τύπου “οικονομικού αφοπλισμού”, όπου αμφότερες οι πλευρές θα προστατεύουν τις κρίσιμες βιομηχανίες τους, διασφαλίζοντας παράλληλα τη ροή βασικών αγαθών.

Η αποτυχία επίτευξης συμφωνίας, προειδοποιούν, θα οδηγήσει σε ευρύτερα μέτρα, πιθανώς ακόμη και στον χρηματοπιστωτικό τομέα της Κίνας.

Το συμπέρασμα των αναλυτών είναι σαφές:

«Η Ευρώπη πρέπει να κινηθεί συντονισμένα, αποφασιστικά και άμεσα. Αν οι νέοι κινεζικοί περιορισμοί δεν αποτελούν περίπτωση οικονομικού εκβιασμού, τότε τίποτα δεν είναι».