Του Ξενή Χ. Ξενοφώντος*

Σε μια περίοδο που το αξιακό σύστημα σε Κύπρο και Ελλάδα οδηγείται με μαθηματική ακρίβεια στον πάτο, και η καθημερινότητα μας κινείται μονοσήμαντα στο αστερισμό των ιδιοτελών συμφερόντων, το μυαλό μας στριφογυρίζει στο έπος του 1955-59 υπενθυμίζοντας μας την εθνοπρεπή στάση του συλληφθέντα αγωνιστή Κυριάκου Μάτση προς τον Άγγλο κυβερνήτη Τζόν Χάρτινγκ, ο οποίος του πρότεινε: «Εαν Μάτση αρνηθείς την Ε.Ο.Κ.Α. είμαστε διατεθειμένοι να σου δώσουμε 500,000 λίρες, και θα σε στείλουμε σε οποιαδήποτε χώρα του κόσμου θες».

Τότε ο Κυριάκος, προσβεβλημένος από τα λόγια του στρατάρχη, σηκώθηκε από την καρέκλα του, πήγε στο γραφείο όπου καθόταν ο Χάρντινγκ κτύπησε το χέρι του με δύναμη στο γραφείο, και του είπε δυνατά:

«Στρατάρχη δεν γνωρίζεις Ελληνική ιστορία; Ου περί χρημάτων τον Αγώνα ποιούμεθα, αλλά περί αρετής». Στους κάθε λογής επιτήδειους καλοθελητές που αντιπρότασσαν στον Κυριάκο το επιχείρημα πως η Ελλάδα είναι φτωχή και καταστραμμένη, ενώ η Αγγλία είναι μια πλούσια αυτοκρατορία, απαντούσε με πάθος ο Κυριάκος:

«Προτιμούμε τα ράκη της μητρός Ελλάδος, παρά την πορφύραν της μητρυιάς».

Είναι έκδηλο πως η συνειδητή επιλογή του Κυριάκου να πεθάνει όρθιος παρά να ζει γοναστιστός, ενσαρκώνει την εικόνα του ιδεατού αγωνιστή της ελευθερίας και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας σε όλες τις διαστάσεις της. 67 χρόνια από την ηρωική θυσία του Σταυραετού του Πενταδακτύλου και 51 χρόνια από την Τουρκική εισβολή και συνεχιζόμενη κατοχή του ενός τρίτου του εδάφους της Κύπρου, αναζητούμε ως χώρα και ως έθνος, τους νέους Μάτσηδες που θα μας βγάλουν από το σημερινό κοινωνικό βούρκο και την εθνική ύπνωση, διεκδικώντας δικαίωση των αιματηρών θυσιών του Κυπριακού Ελληνισμού.

Προς επίτευξη του ύψιστου αυτού στόχου, μία και μοναδική συνταγή υπάρχει: Η επιστροφή στις ρίζες μας όπως επιτάσσει το οικουμενικό φως της Ελληνικής Παιδείας, έχοντας στο πηδάλιο τίμιες, πατριωτικές και άξιες ηγεσίες, αντάξιες της προσωπικότητας του Κυριάκου Μάτση και των ανιδιοτελών αγωνιστών της ελευθερίας.

Σήμερα, που ο πλανήτης κινείται σε αχαρτογράφητα νερά και οι νεοοθωμανοί της Άγκυρας θέλουν να περάσουν στα αιμοβόρα χέρια τους την Κύπρο, το Αιγαίο και άλλες Χριστιανικές κοιτίδες, προβάλλει ως αδήριτη αναγκαιότητα η χάραξη υπερκομματικής πολιτικής με κεντρικό στόχο την ανόρθωση του αξιακού μας συστήματος σε όλα τα επίπεδα, την χάραξη μακρόχρονης πανεθνικής πολιτικής στο Κυπριακό και σε όλα τα μείζοντα ζητήματα του ελληνισμού και δημιουργία ισχυρού αμυντικου άξονα Κύπρου – Ελλάδας και φίλιων χωρών εντός και εκτός Ευρώπης.

Τώρα που επισυμβαίνουν στη γειτονιά μας τεκτονικές γεωπολιτικές ανακατατάξεις, η ιστορία κτυπά δυνατά την πόρτα μας, καλώντας όλους να ορθώσουμε ανάστημα που θα στηρίζεται σε βασικούς πυλώνες δράσης:

• Υγιής – εύρωστη οικονομία
• Αξιόπιστο κράτος δικαίου
• Εθνική ενότητα – λαική ομοψυχία – υψηλό αγωνιστικό φρόνημα.
• Ειλικρίνεια στις σχέσεις Αθηνών – Λευκωσίας που θα αποσκοπεί στη σύμπηξη αμυντικού– αποτρεπτικού τόξου με χώρες που πραγματικά βλέπουν την Τουρκία ως σοβαρή απειλή του Ευρωπαϊκού/Χριστιανικού Πολιτισμού.

Τώρα που οι νεοπασάδες απειλούν θεούς και δαίμονες διεκδικώντας πλήρη ομηρεία της Κύπρου και διαμοιρασμό του πλούτου στην Κύπρο και το Αιγαίο, καλούμαστε να βγούμε μπροστά με αποφασιστικότητα και ευτολμία για δικαίωση των πολύχρονων αγώνων του Κυπριακού Ελληνισμού. Είναι δε παρήγορο το γεγονός ότι, για πρώτη φορά στην 65ετή διαδρομή της Κυπριακής Δημοκρατίας υπάρχει κυβέρνηση στην Κύπρο που κινείται προς αυτή την κατεύθυνση. Ναι, η κυβέρνηση Νικου Χριστοδουλίδη κάνει σημαντικές τομές στα εσωτερικά μας πράγματα αλλά και αριστοτεχνικές κινήσεις στην εξωτερική πολιτική διανοίγοντας ευοίωνες προοπτικές για το αύριο. Αυτή η προσπάθεια πρέπει να αγκαλιαστεί από όλους, ανεξαρτήτως κομματικής προέλευσης, οικοδομώντας ισχυρό υπόβαθρο για χάραξη πορείας κοινωνικής ανασυγκρότησης κι εθνικής δικαίωσης.

Είναι ευθύνη των τίμιων δυνάμεων της κοινωνίας, να στηρίξουν πέραν και πάνω από ιδιοτελή συμφέροντα μέσα σε ομόψυχο κλίμα τις προσπάθειες του Προέδρου για να βρει η Κυπριακή Δημοκρατία τον βηματισμό της, η Παιδεία μας την αίγλη της και η οργανωμένη κοινωνία τον προσανατολισμό της.

Αυτό, ασφαλώς θα είναι και η καλύτερη μνημόνευση και απόδοση τιμής στον Κυριάκο Μάτση και σε όλους τους αγνούς μαχητές της ελευθερίας, της δημοκρατίας και της δικαιοσύνης.

.*δημοσιογράφος, πρόεδρος Ινστιτούτου Ελληνικού Πολιτισμού www.iep.org.cy

ΛΕΥΚΩΣΙΑ 17/10/2025

Γράφει ο Αμίτ Σεγκάλ*

Η Πρεσβεία του Ισραήλ στην Άγκυρα παραμένει κλειστή και σκονίζεται από τις 7 Οκτωβρίου, ενώ το προξενείο στην Κωνσταντινούπολη ανοίγει μόνο σπάνια, όταν δύο θαρραλέοι διπλωμάτες ρισκάρουν τη ζωή τους και μεταβαίνουν εκεί για λίγες ημέρες κάθε μήνα.

Οι Τούρκοι, από την άλλη — προσέξτε αυτό — έχουν εδώ όχι λιγότερους από 50 διπλωμάτες: 30 στο Τελ Αβίβ και 20 στην Ιερουσαλήμ. Δεν καλλιεργούν σχέσεις με το Ισραήλ — εργάζονται για να το υπονομεύσουν εκ των έσω. Όταν ο Ισμαήλ Χανίγια δολοφονήθηκε στην Τεχεράνη πριν από περίπου 15 μήνες, η τουρκική σημαία στην πρεσβεία στο Τελ Αβίβ κατέβηκε μεσίστια σε ένδειξη πένθους.

Το καθεστώς των αγιατολάχ στην Τεχεράνη δεν έχει ακόμη καταρρεύσει, αλλά ήδη διαφαίνεται στον ορίζοντα η προφητεία του θρυλικού μελετητή της Μέσης Ανατολής Μπερνάρντ Λιούις — ότι το Ιράν θα γίνει Τουρκία και η Τουρκία θα γίνει Ιράν. Το 37% των Τούρκων θεωρεί το Ισραήλ υπαρξιακή απειλή. Πέρυσι, το Ισραήλ προστέθηκε στο περίφημο «Κόκκινο Βιβλίο», τον κατάλογο εθνικών απειλών της Τουρκίας.

Γνωρίζει το Ισραήλ τον κίνδυνο; Απολύτως.

Ενεργεί ανάλογα; Σε καμία περίπτωση όσο θα έπρεπε. Ένας καλά πληροφορημένος Ισραηλινός εξήγησε ότι η Τουρκία μας κατηγορεί για όσα η ίδια σχεδιάζει. Όταν ο Ερντογάν ισχυρίζεται ότι ο Νετανιάχου επιδιώκει ένα «Μεγάλη Ισραήλ», είναι επειδή η ίδια η Τουρκία δεν έχει εγκαταλείψει τα όνειρα αυτοκρατορικής επέκτασης. Όταν κατηγορεί το Ισραήλ για γενοκτονία — η κατηγορία αυτή προέρχεται από ένα κράτος που διέπραξε μια τερατώδη γενοκτονία, δεύτερη μόνο μετά το Ολοκαύτωμα.

Το Ισραήλ συγκρούεται με την Τουρκία στη Συρία, αλλά δεν αντιλαμβάνεται το μέγεθος της απειλής. Ο Ερντογάν θέλει να είναι τα πάντα — Χαν, Χαλίφης, Αυτοκράτορας. Χαν όλων των τουρκόφωνων λαών (οι χώρες σε «-στάν»), Αυτοκράτορας των βαλκανικών κρατών που άλλοτε ανήκαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και Χαλίφης ολόκληρου του μουσουλμανικού κόσμου. Γι’ αυτό η Τουρκία χτίζει στρατιωτικές βάσεις στη Σρι Λάνκα, προμηθεύει συστήματα αεράμυνας στο Μπανγκλαντές και βοηθά το Πακιστάν έναντι της Ινδίας. Το Ισραήλ, στο μεταξύ, παραμένει σαν κόκκαλο σφηνωμένο στον λαιμό.

Υπήρξε μια σύντομη περίοδος ύφεσης το 2023, που κορυφώθηκε με συνάντηση Νετανιάχου–Ερντογάν λίγο πριν την 7η Οκτωβρίου. Τότε, στο Προεδρικό Μέγαρο στο Ισραήλ αποκαλούσαν χαριτολογώντας τον Τούρκο ηγέτη «Ερντογάν, Μην Απαντήσεις». Εκείνη τη χρονιά βρισκόταν σε δύσκολη θέση, έχοντας απέναντί του μια εχθρική Δημοκρατική κυβέρνηση στην Ουάσινγκτον. Τώρα, είναι αγαπημένος φίλος του Τραμπ, και αν επιστρέψει Δημοκρατική διοίκηση — το Ισραήλ δεν θα έχει ανοιχτή πόρτα.

Και ενώ το αντισημιτικό τζίνι δεν πρόκειται να επιστρέψει στο μπουκάλι σύντομα, υπάρχει κάτι που μπορεί να κάνει το Ισραήλ. Να κλείσει το τουρκικό πολιτιστικό ινστιτούτο στην Ανατολική Ιερουσαλήμ, που αποτελεί εστία υποκίνησης, να μειώσει το μέγεθος της τουρκικής διπλωματικής αποστολής, να πολεμήσει αδιάκοπα οποιαδήποτε τουρκική παρουσία στη Γάζα. Και να συνεργαστεί με την Ινδία ενάντια στην κοινή απειλή που προέρχεται από την Άγκυρα.

Όμως αυτή είναι μια επικίνδυνη και περίπλοκη απειλή — καθόλου μικρότερη από την ιρανική και πολύ δυσκολότερη στη διαχείριση. Πριν από λίγες εβδομάδες, μετά την απόπειρα δολοφονίας στη Ντόχα, ένας υψηλόβαθμος Αμερικανός αξιωματούχος είπε στον Ισραηλινό συνομιλητή του: «Ξέρεις ότι είναι μέλη του ΝΑΤΟ — αν είχατε χτυπήσει την Κωνσταντινούπολη, θα ήμασταν υποχρεωμένοι να τους υπερασπιστούμε». Προσποιήθηκε ότι αστειευόταν, αλλά οι Ισραηλινοί δεν γέλασαν.

*Ο Αμίτ Σεγκάλ είναι πολιτικός αναλυτής στο κανάλι 12 του Ισραήλ

Της Δρ. Anjuman A. Islam, EurAsia Review

Δύο ημέρες πριν ο πρόεδρος της Μικτής Επιτροπής Αρχηγών Επιτελείων του Πακιστάν, στρατηγός Sahir Shamshad Mirza, προσγειωθεί στη Ντάκα, τελωνειακοί στο λιμάνι του Τσιταγκόνγκ κατέσχεσαν 25 τόνους σπόρων παπαρούνας από δύο κοντέινερ που έφθασαν από το Πακιστάν στις 22 Οκτωβρίου. Το φορτίο είχε δηλωθεί ψευδώς ως ζωοτροφή για πτηνά, αποκρύπτοντας μια μεγάλης κλίμακας εισαγωγή απαγορευμένης ουσίας.

Δεν επρόκειτο για μια συνηθισμένη απόπειρα λαθρεμπορίου ή μια τυχαία παραβίαση εμπορικών κανονισμών. Στο φόντο της όλο και αυξανόμενης πακιστανικής δραστηριότητας – των συχνών επισκέψεων στρατιωτικών στελεχών και της δράσης κηρυκων συνδεδεμένων με εξτρεμιστές στο Μπανγκλαντές – το περιστατικό αποκτά βαθύτερη σημασία. Θέτει ένα ανησυχητικό ερώτημα: μετατρέπεται σταδιακά το Μπανγκλαντές στη νέα στρατηγική παιδική χαρά του Πακιστάν;

Για να δει κανείς την πλήρη εικόνα, πρέπει να κοιτάξει δυτικά – στο Βελουχιστάν. Το 2022, μετά την απαγόρευση της καλλιέργειας παπαρούνας από την κυβέρνηση των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν, πολλοί αγρότες πέρασαν τα σύνορα προς τη ξηρή επαρχία Βελουχιστάν του Πακιστάν. Οι τεράστιες ακαλλιέργητες εκτάσεις έγιναν σύντομα νέα ζώνη για παραγωγή οπίου. Σήμερα, το Βελουχιστάν συγκαταλέγεται στις κορυφαίες περιοχές παγκοσμίως στην παραγωγή παπαρούνας. Τοπικές ένοπλες οργανώσεις, αν και δεν συμμετέχουν άμεσα στην καλλιέργεια, διευκολύνουν το εμπόριο με αντάλλαγμα χρηματοδότηση. Τα έσοδα, με τη σειρά τους, συντηρούν την τρομοκρατία και τον εξτρεμισμό στην περιοχή.

Το μοτίβο αυτό προκαλεί εύλογες υποψίες. Θα μπορούσαν ορισμένα συμφέροντα στο Μπανγκλαντές να σχεδιάζουν ένα παρόμοιο μοντέλο, χρησιμοποιώντας την καλλιέργεια και διακίνηση παπαρούνας ως δίαυλο χρηματοδότησης εξτρεμιστικών δικτύων; Δεν είναι αβάσιμη ανησυχία. Η βόρεια περιοχή του Μπανγκλαντές, γνωστή για την εύφορη γη της, θα μπορούσε εύκολα να αξιοποιηθεί για τέτοιες επιχειρήσεις υπό το πρόσχημα νόμιμης γεωργίας. Η πρόσφατη επίσκεψη του Ibtisam Elahi Zaheer, στενού συνεργάτη του διαβόητου Hafiz Saeed, στο Rajshahi, Chapainawabganj και Rangpur — τρεις περιοχές στα σύνορα με την Ινδία — εντείνει την ανησυχία. Η παρουσία του σε τόσο ευαίσθητες περιοχές δεν μπορεί να θεωρηθεί τυχαία.

Για δεκαετίες, η πακιστανική ISI κατηγορείται ότι στηρίζει δίκτυα διακίνησης ναρκωτικών στη Νότια Ασία για τη χρηματοδότηση μυστικών επιχειρήσεων. Εάν τα ίδια δίκτυα επεκτείνουν τη δράση τους στο Μπανγκλαντές, οι συνέπειες για τη σταθερότητα της περιοχής θα είναι καταστροφικές. Αν το Μπανγκλαντές μετατρεπόταν αθόρυβα σε κόμβο παραγωγής κατά το μοντέλο του Βελουχιστάν, η απειλή δεν θα αφορούσε μόνο την εσωτερική ειρήνη της Ντάκα αλλά και την αρχιτεκτονική ασφάλειας ολόκληρης της υποηπείρου.

Το πιο ανησυχητικό ερώτημα, ωστόσο, παραμένει αναπάντητο: υπήρξε κάποια εμπλοκή κρατικών μηχανισμών του Μπανγκλαντές, άμεσα ή έμμεσα, σε αυτή την εισαγωγή;

Μήνες μετά την ανάληψη της εξουσίας τον Αύγουστο του 2023, το καθεστώς Yunus κατάργησε τον υποχρεωτικό 100% φυσικό έλεγχο προϊόντων που εισάγονταν από το Πακιστάν, στο όνομα της διευκόλυνσης του εμπορίου. Η βιαστική αυτή κίνηση δείχνει πιθανή σύμπραξη εντός των τελωνειακών ή λιμενικών Αρχών. Δεδομένης της αυξανόμενης επιρροής της Jamaat-e-Islami – της μεγαλύτερης ισλαμιστικής οργάνωσης που συνεργάστηκε με τον πακιστανικό στρατό στη γενοκτονία του 1971 – μέσα στην προσωρινή διοίκηση, δεν είναι αδιανόητο πως κάποια στελέχη ενδέχεται να εξυπηρετούν πακιστανικά συμφέροντα, συνειδητά ή ασυνείδητα. Ο δεσμός πολιτικής και ιδεολογικής ταύτισης μεταξύ Jamaat και Πακιστάν είναι γνωστός εδώ και δεκαετίες.

Η ιστορική συμπάθεια της Jamaat για το Πακιστάν είναι κοινό μυστικό. Ως ιδεολογικός κορμός των αντι-απελευθερωτικών δυνάμεων το 1971, συνεχίζει να θεωρεί το Ισλαμαμπάντ ως πνευματικό και πολιτικό σύμμαχο. Στο σημερινό Μπανγκλαντές, η Jamaat ασκεί σημαντική κοινωνική και διοικητική επιρροή, λειτουργώντας συχνά σαν «παράλληλη εξουσία». Με το εκτεταμένο δίκτυο οργανώσεων πρόνοιας και μαντράσων, έχει βαθιά πρόσβαση σε τοπικές κοινότητες. Η διείσδυση αυτή μπορεί εύκολα να αξιοποιηθεί για συγκάλυψη εξτρεμιστικών δραστηριοτήτων ή διασυνοριακής χρηματοδότησης υπό ανθρωπιστικό μανδύα.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε και τις πρόσφατες δηλώσεις του Syed Abdullah Mohammad Taher, αναπληρωτή ηγέτη της Jamaat, σε εκδήλωση μεταναστών στο Νέα Υόρκη στις 27 Οκτωβρίου 2025. «Τουλάχιστον πέντε εκατομμύρια νέοι μας θα πολεμήσουν τον ινδικό στρατό», είπε, υποστηρίζοντας πως έτσι η Jamaat θα απαλλαγεί από το «στίγμα» του 1971. Ήταν ένα τρομακτικό μείγμα αναθεωρητισμού και πρόκλησης. Προκαλούσε ανοιχτά πόλεμο με την Ινδία ή υπαινισσόταν ένα βαθύτερο σχέδιο αποσταθεροποίησης για διεθνή προβολή; Και οι δύο εκδοχές είναι επικίνδυνες.

Εν τω μεταξύ, οι συχνές πακιστανικές αποστολές στο Μπανγκλαντές τον τελευταίο χρόνο λένε τη δική τους ιστορία. Πολλές από αυτές, παρότι είχαν επίσημη «βιτρίνα», περιελάμβαναν συναντήσεις με ηγετικά στελέχη της Jamaat, ακόμη και ιδιωτικές επαφές στην κατοικία του Αμίρ. Ο πακιστανός Ύπατος Αρμοστής στη Ντάκα είχε επανειλημμένες «εθιμοτυπικές συναντήσεις» με την ηγεσία της Jamaat, υποδηλώνοντας σχέση που υπερβαίνει τη διπλωματική τυπικότητα. Ακόμη πιο ανησυχητικό, το καθεστώς Yunus συμφώνησε με το Πακιστάν την αμοιβαία κατάργηση θεώρησης εισόδου για κατόχους διπλωματικών και υπηρεσιακών διαβατηρίων — μια κίνηση που μοιάζει γενναιόδωρη, αλλά εγείρει υποψίες, δεδομένου του σκοτεινού παρελθόντος του Πακιστάν στην υποστήριξη τρομοκρατίας στο Μπανγκλαντές.

Οι μνήμες του 1971 πλανώνται βαριά. Η Jamaat και το Πακιστάν κάποτε βρέθηκαν στην ίδια πλευρά της Ιστορίας, εναντίον της γέννησης του Μπανγκλαντές. Η νέα τους εγγύτητα προκαλεί εύλογη ανησυχία. Για μια χώρα που ακόμη κουβαλά τα τραύματα της γέννησής της, κάθε νέα εμπλοκή με το πακιστανικό στρατιωτικοπολιτικό σύμπλεγμα πρέπει να εξετάζεται με εξαιρετική προσοχή.

Οι ανησυχίες επεκτείνονται πέρα από τα υψηλά κλιμάκια. Στις γειτονιές Mohammadpur και Mirpur της Ντάκα βρίσκονται εκτεταμένοι καταυλισμοί ομιλούντων ουρντού – απόγονοι όσων στάθηκαν στο πλευρό του Πακιστάν το 1971. Πολλοί παραμένουν απάτριδες, περιθωριοποιημένοι και οικονομικά εξαθλιωμένοι. Με τον καιρό, οι καταυλισμοί εξελίχθηκαν σε εστίες μικροεγκλήματος, διακίνησης όπλων και ναρκωτικών. Στα στενά τους, πορτρέτα του Jinnah εξακολουθούν να κρέμονται στους τοίχους και η πράσινη σημαία του Πακιστάν κυματίζει περιστασιακά. Η νοσταλγία για το Πακιστάν έχει μετατραπεί σε επικίνδυνο μείγμα δυσαρέσκειας και παρανομίας.

Η σύμπλευση συμφερόντων μεταξύ Jamaat και τμημάτων αυτής της κοινότητας είναι προφανής. Οι καταυλισμοί αποτελούν πρόσφορο έδαφος στρατολόγησης. Νέοι άνδρες μπορούν εύκολα να δελεαστούν σε παράνομα δίκτυα, είτε για χρήματα είτε για αίσθηση ταυτότητας. Λόγω της ιδεολογικής τους προσκόλλησης στο Πακιστάν, ενδεχόμενη εμπλοκή τους σε επιχειρήσεις υποστηριζόμενες από το Ισλαμαμπάντ θα έχει διπλό κίνητρο: ιδεολογία και ανάγκη.

Η απειλή εδώ δεν είναι απλώς κοινωνιολογική, αλλά εθνική. Οι καταυλισμοί δεν είναι πλέον μόνο ανθρωπιστική τραγωδία· αποτελούν πιθανούς κόμβους ενός ευρύτερου δικτύου ανατροπής. Οι διασυνδέσεις μεταξύ οργανωμένου εγκλήματος, ναρκωτικών και εξτρεμισμού είναι καλά καταγεγραμμένες στη Νότια Ασία. Αν ακόμη και ένα μέρος αυτής της «οικολογίας» ριζώσει στο Μπανγκλαντές με πακιστανική υποστήριξη, οι συνέπειες θα περάσουν τα σύνορα.

Το φορτίο με τους σπόρους παπαρούνας, η παρουσία ριζοσπαστών κηρύκων σε συνοριακές περιοχές, η ήσυχη αναβίωση της επιρροής της Jamaat παράλληλα με την ενισχυμένη πακιστανική διπλωματία – δεν είναι ξεκομμένα γεγονότα. Διαγράφουν το περίγραμμα ενός μεγαλύτερου σχεδίου. Το Μπανγκλαντές κινδυνεύει να γίνει προέκταση της περιφερειακής στρατηγικής του Πακιστάν: αποσταθεροποίηση του ανατολικού μετώπου της Ινδίας, χρηματοδότηση εξτρεμισμού μέσω ναρκωτικών και αναβίωση του θρησκευτικού εθνικισμού με νέο προσωπείο.

Το μοτίβο είναι ανησυχητικά γνώριμο. Όποτε το Πακιστάν αντιμετωπίζει εσωτερική πολιτική κρίση ή διεθνή απομόνωση, οι μυστικές του υπηρεσίες εξάγουν αστάθεια. Το Μπανγκλαντές – με τα πορώδη σύνορα, τις πολιτικές διαιρέσεις και τις εστίες δυσαρέσκειας – είναι δελεαστική σκηνή. Το αν θα υποκύψει σε αυτό το σενάριο εξαρτάται από την επαγρύπνηση των θεσμών του και την αντίσταση της κοινωνίας απέναντι στην ιδεολογική διείσδυση.

Τα διακυβεύματα είναι υψηλότερα από ποτέ. Οι σπόροι που κατασχέθηκαν στο Τσιταγκόνγκ ίσως να μην είναι απλώς σπόροι παπαρούνας· ίσως αποτελούν τα πρώτα σημάδια μιας επικίνδυνης συγκομιδής.